موزهای را تصور کنید بدون هیچ تابلوی «عکسبرداری ممنوع» و «لطفا به اشیای عتیقه دست نزنید»، بدون الزام به پوشیدن کفشهای پلاستیکی و تماشاکردن در و دیوار در سکوت و بدون نیاز به شنیدن توضیحات تاریخی و خاکخورده و کسالتبار راهنمای موزه. فریبنده به نظر میرسد، نه؟ حالا تخیلتان را بیشتر پرواز بدهید. تصور کنید در این موزه نهتنها میتوانید به آثار هنری دست بزنید بلکه هر عمل شما، واکنشی در پی دارد؛ یعنی در فضایی سهبعدی امکان برقراری تعامل با آثار هنری را خواهیدداشت. خب دیگر، تصور و تخیل کافی است. این موزه خارقالعاده در دنیای واقعی ساخته شده و کمتر از یکماهِ قبل افتتاح و بلیتهای ورودیاش تا مدتی طولانی پیشفروش شده است؛ اگر باور نمیکنید سری به شهر «توکیو»ی ژاپن بزنید و اگر امکانش را ندارید، پرونده امروز را بخوانید.
رویایی به وسعت ۱۰ هزارمتر مربع
یک گروه از هنرمندان ژاپنی، شامل طراحان، متخصصان رایانه، مهندسان و برنامهنویسان که خود را «ultra-technologist» مینامند، در توکیو، در فضایی به مساحت ۱۰هزار مترمربع موزهای با آثار هنری دیجیتال افتتاح کردند که در آن مجموعهای از هنرهای دیجیتالی متحرک روی دیوارها، سقف ها و کف پوشها، نمایش داده میشود. مدیر ارتباطات تیم سازنده موزه هنر توکیو، درباره ایده هیجانانگیز تیمش گفته: «زمانی که چیزی را خلق میکنید، برای آن حدومرزی درنظر میگیرید. اگر آن را روی بوم نقاشی بکشید، حد و مرز دارد؛ اگر یک مجسمه بسازید نمیتوانید آن را تغییر دهید اما در هنر دیجیتال، همیشه میتوانید تغییر ایجاد کنید. چراکه دنیای دیجیتال وجود خارجی ندارد. ما میخواهیم مردم را به درون آثار خود بکشیم». فضای موزه سهبعدی است و تصاویر با کمک ۵۲۰ رایانه و ۴۷۰ پروژکتور ساخته میشوند. سنسورهای حرکتی در سراسر این موزه تمام دیجیتال مخفی شدهاند و هر حرکت بازدیدکننده، واکنش و تغییری در تصاویر روی دیوارها و کف و سقف در پی دارد. درواقع تمام آثار هنری در این موزه در اثر لمس، تغییر شکل و رنگ میدهند؛ این امکان تعامل، موزه هنر را به یک شهربازی هنری شبیه کردهاست. مدیر این مجموعه، هدف از افتتاح موزه هنرهای دیجیتال را جذب گردشگر برای المپیک 2020 ژاپن عنوان کردهاست.
در موزه دیجیتال چه خبر است؟
تجربه دنیای دیجیتال، پدیده نسبتا جدیدی در دنیای هنرهای پایه است اما تیم برنامهنویسی و مهندسی موزه توکیو، از ۱۵ سال پیش به دنبال ایجاد موزهای متفاوت به کمک امکانات دنیای دیجیتال بودهاند. موزه هنرهای دیجیتالی، دارای تقریبا ۵۰ آثار تعاملی در 10 هزار مترمربع است که به ۵بخش تقسیم شده اما بازدیدکننده متوجه هیچ مرزی در موزه نمیشود، درواقع هیچگونه جداسازی بین آثار هنری انجام نشدهاست. در این موزه اتاقهایی وجود دارد که تداعیکننده دریا، جنگل، چرخههای زندگی، حیوانات و گیاهان هستند. حتی بخشهایی وجود دارد که با بازدیدکنندگان ارتباط برقرار میکنند و هر کسی میتواند خودش آثار هنری بسازد. یکی از این بخشها که به «دنیای بدون مرز» شناخته میشود، جایی است که بازدیدکنندگان میتوانند از روی سنگهای پایه یک آبشار دیجیتال بالا بروند و در اقیانوس سرگردان شوند. در اینجا، چراغها به دههاهزار ماهی شبیهسازی شدهاند و آنقدر واقعی بهنظر میرسند که کسی دلش نخواهد بهشان نزدیک شود. بازدیدکنندگان همچنین میتوانند با عبور از پیادهروها و گذرگاهها و معابر دیجیتال، حس قدم زدن در میان باغهای پوشیده از شکوفههای گیلاس و جنگلهای بامبو را تجربه کنند. قسمت «جنگل ورزشکارانِ» موزه، شبیهسازی از هیپوکامپ مغز است که مردم را [برای تحریک این بخش مغز] تشویق میکند بپرند، از دیوار بالا بروند و از گذرگاههایی که بهوسیله هنر دیجیتال ساخته میشوند، عبور کنند. همچنین قسمت دیگری با عنوان «جنگل چراغ» وجود دارد که تمام روشناییهای آن در تعامل با بازدیدکنندگان است و زمانی که کسی به آنها نزدیک شود شروع به نورافشانی میکند. خلاصه آنکه این موزه به گفته سازندگانش تصمیم دارد رابطه بین مردم و هنر را تغییر دهد؛ به این معنی که وقتی یک اثر هنری بر اساس حضور یا رفتار افراد تغییر میکند، موانع بین اثر و بیننده محو میشود و افراد خود را بخشی از اثر احساس میکنند. با اینهمه موزه هنرهای دیجیتال ممکن است طرفداران کلاسیک و وفادار هنر و موزه را خشمگین کند. سرمایهگذار این پروژه درباره طرح هنر دیجیتال گفتهاست: «ما فکر میکنیم که این یک کار هنری دستساز است. ما خالق هستیم و به چیزی که نحوه تفکر و ارزشهای ما را تغییر دهد باور داریم؛ چیزی که بتواند رویای آینده را به ما نشان دهد. نمیدانیم خروجی این کار هنر است یا خیر، شاید در ۱۰۰ سال آینده در این مورد قضاوت شود اما سعی داشتیم چیزی خلق کنیم که به آن باور داریم».
راه برو، جست و جو کن، جدا شو
موزه هنر دیجیتال در توکیو، برخلاف سایر موزه های دنیا که بازدیدکنندگان را به گذشته می برد، شما را به گشت و گذار در آینده ای دور می برد. بد نیست بدانید بلیت ورودی این موزه برای کودکان 1000 یِن، معادل 40هزارتومان و برای بزرگ سالان 3200یِن، معادل 130هزارتومان است. نمایشگرهای نصب شده در این موزه، بیش از ۵۰ شکل مختلف کالیدوسکوپ در هر بخش میسازند و روی همین حساب، رئیس این موزه تمام دیجیتال، معتقد است: «هر بازدید کننده ای که وارد این جا شود، تجربه بصری و شنیداری و حسیِ متفاوتی نسبت به اشخاص دیگر، خواهد داشت.» حتی بخشهایی وجود دارد که با بازدیدکنندگان ارتباط برقرار میکند و هر کسی میتواند خودش آثار هنری را شکل بدهد. در موزه با چای از مهمانان پذیرایی میشود و همین چای هم از هنر دیجیتال بهره برده و وقتی در فنجان ریخته میشود، گلی روی آن با فناوری دیجیتال ظاهر میشود. گروه سازنده این موزه، تمرکز خود را بر اکتشاف ارتباط انسان با طبیعت گذاشتهاند و بخش زیادی از آثارِ به نمایش درآمده در آن، شامل عناصر طبیعی مثل گل و گیاه و آب و آبشار و درختان است. مدیر روابطعمومی این موزه، با توصیف این که رابطه بین انسان و طبیعت کمی تیره و تار است، می گوید: «ما سعی داریم رابطه بین انسان و دنیا را بهبود ببخشیم.» یکی از آثار شگفتانگیز و محبوب این موزه، اثر «راه برو، راه برو، جست و جو ، جدا شو، دوباره ملحق شو» است که درون این اثر، بازدیدکنندگان می توانند میان شکوفه های گیلاس و درختان بامبو قدم بزنند، از کنار عابران دیجیتالی عبور کنند و در دلِ طبیعت بنشینند. اینطور که پیداست قدم زدن در موزه هنر دیجیتال توکیو، یک تجربه منحصربهفرد است. از آن دست تجربهها و لذتهای جدید و متفاوتی که مهم است تلاش کنیم بهجای تفریحات تکراری و پرخرج مثل خرید از برندهای لوکس و غذا خوردن در رستورانهای لاکچری، لااقل معادلش را با گشتی در موزه های خودمانی شهر و کشورمان تجربه کنیم.
منبع: dailymirror