اطلاعات عمومی
تعداد بازدید : 33
سرکی در زندگی فیلسوف های یونان باستان
نویسنده : الهه توانا | روزنامه نگار
فلسفه از آن علومی است که یا مخاطبش را میترساند و فراری میدهد یا او را شیفته خودش میکند. شما در کدام سمت ایستادهاید؟ اگر سررشته زیادی از فلسفه ندارید، احتمالا نظر خاصی هم راجع به آن نخواهیدداشت و تازه بعد از آشنایی است که تصمیم میگیرید با هم رفیق باشید یا دشمن. در اطلاعات عمومی این هفته به کمک فیلسوفهای یونان باستان، دانستنیهای مختصر ولی جالبی از دنیای فلسفه میآموزیم. کسی چه میداند؟ شاید این علم شما را هم به شیفتگان خودش اضافه کند.
وقتی روی افلاطون کم میشود!
یکی از اولین گامهای علمی فیلسوفان باستان، تلاش برای تعریف مفاهیم و پدیدهها بود. افلاطون در تلاشش برای تعریف «انسان» به نتیجه عجیبی رسیدهبود و میگفت انسان، دوپای بدون پر است. «دیوژن» که یکی دیگر از فیلسوفهای مشهور شهر بود، بعد از شنیدن نظر افلاطون تصمیم گرفت درس خوبی به او بدهد. پس یک مرغ پرکنده را داخل کلاس افلاطون انداخت و گفت: «مراقب باشید. این انسانِ افلاطون است». افلاطون بعد از این اتفاق بهفکر فرورفت و نظرش را درباره انسان اصلاح کرد. البته فقط شرط داشتن ناخنهای پهن را به تعریفش اضافه کرد!
وقتی زندگی سخت میشود
فیلسوفها معمولا معتقدند تلاشهای فکریشان باعث میشود مسائل پیچیده، قابلفهمتر و زندگی و دوراهیهای دشوارش، سادهتر شوند اما بیشتر وقتها با سوالها و ابهامهایی که طرح میکنند، فقط باعث پیچیدهتر شدن اوضاع میشوند. مثلا فیلسوفی بهنام «ائوبولیدس» با پارادوکسهای منطقیاش حسابی همه را سرکار میگذاشت. پارادوکس دروغگو، یکی از آنهاست. فرض کنیم یک نفر میگوید: «جملهای که دارم میگویم، دروغ است». اگر راست باشد، آن چه میگوید درست و مطابق با واقع است، پس درست میگوید که دروغ است؛ پس دروغ است. اگر فرض کنیم که جملهاش دروغ باشد، از آنجا که خودش هم به دروغ بودنش اعتراف میکند؛ راست است. در هر دو حالت چه در ابتدا آن را راست درنظر بگیریم و چه دروغ؛ بهنظر میرسد که این گزاره هم راست است و هم دروغ!
وقتی فیلسوفها پیشرو هستند
ما یونان باستان را با فیلسوفها و دانشمندان بزرگش میشناسیم و معمولا تصور میکنیم که سرزمینی از همه نظر پیشرفته بودهاست اما در همان یونانِ متمدن، خیلیها معتقد بودند دخترها نباید درس بخوانند. «فیثاغورث»ِ فیلسوف و ریاضیدان، در اصلاح این باور نقش زیادی داشت. او نهتنها میدانست دخترها حق درس خواندن دارند، بلکه همیشه پذیرای شاگردهای دختر بود و اعتقاد داشت نباید بین شاگردان دختر و پسرش فرقی قائل شود. مطرح کردن این موضوع که حالا بهنظر ما ساده و بدیهی میرسد، در زمان خودش جسارت و پیشروی بهشمار میرفتهاست. فیثاغورث به سبک زندگی سادهاش هم معروف است و میگویند بیشتر زمانش را در غار کوچکی دور از مردم سپری میکردهاست تا به مطالعاتش برسد.
وقتی فیلسوفها اقتصاددان میشوند
بعضیها فکر میکنند فیلسوفها فقط بهدرد حرف زدن میخورند اما آنها معمولا افراد باسواد و دانشمندی بودهاند که وقتشان را صرف اندیشیدن میکرده و با قدرت تفکر و دانششان در زمینههایی غیر از فلسفه هم موفق بودهاند. مثلا فیلسوفی بهنام «تالس»، اقتصاددان باهوشی بوده و به کشاورزان مشورت میدادهاست که در بهترین زمان ممکن ،محصولاتشان را در بازار بفروشند تا بیشترین سود را بهدست بیاورند. فیلسوفها در ریاضیات، فیزیک، نجوم و دیگر علوم هم حرفی برای گفتن داشتهاند.