این روزها که بازار انتخابرشته بین کنکوریها داغ است، به رایجترین سوالات در اینباره پاسـخ دادهایم
تعداد بازدید : 93
پیش به سوی بهترین انتخاب
پرونده
نویسنده : مهین ساعدی | الهه توانا
در روزهای اخیـر، فضای مجازی پر شده از توصیه و پیشنهاد و باید و نباید خطاب به کنکوریهایی که روزهای سرنوشتساز انتخابرشته را پشتسر میگذارند و ظاهرا نوشتن این نسخههای معجزهآسا تا تمام شدن مهلت انتخاب رشته، قرار است ادامه پیدا کند. قبلا دایی و عمه و سایر بستگان درجه یک و دو، خودشان را موظف میدانستند تجربیاتشان از درس و دانشگاه را در اختیار کنکوریهای فامیل بگذارند، حالا ولی همه صاحبان صفحه در فضای مجازی این مسئولیت خطیر را برعهده گرفتهاند. هرکسی دانشگاه رفته، حالا برای خودش یکپا مشاور تحصیلی شده و بدون شناخت مخاطب و سلیقه و علاقه و شرایط و اولویتهایش، تجربه شخصیاش را در طبق اخلاص میگذارد. کنکوریها از یک طرف با استرس انتخاب رشته و نگرانی قبول شدن و نشدن و آینده مبهم، دست به گریباناند و از طرف دیگر گیج و مستأصل ماندهاند که بالاخره پول توی «دندان پزشکی» است یا «پوست و مو»؛ «حسابدارها» خواهان بیشتری دارند یا «وکیلها»؛ «برق» بخوانند یا «مکانیک». اگر کنکوری هستید بدانید که ما همه نگرانیها و استرسها و شک و دودلیهایتان را درک میکنیم. پرونده امروز را هم اصلا برای این نوشتیم که از سختی انتخاب و تصمیمگیریتان، چیزی کم کنیم. فرق این پرونده با توصیههای دوست و آشنا و کاربران صفحات مجازی این است که ما از متخصصان کاردرست برای نوشتنش کمک گرفتهایم. دو مشاور تحصیلی، به سوالات رایج کنکوریها در زمینه انتخابرشته جواب دادهاند.
گفتوگو با یک مشاور تحصیلی درباره باید و نبایدهای انتخاب رشته
پذیرش رتبه، مطالعه دقیق دفترچه، کمک گرفتن از مشاور متخصص
اینروزها هرکس که از کنار دانشگاه رد شدهباشد، دربرابر کنکوریها احساس مسئولیت میکند؛ «فلان رشته به درد تو نمیخوره، این که اصلا بازار کار نداره، اون یکی هم خیلی سخته». اگر شما هم از شنیدن این توصیههای غیرکارشناسانه گیج شدهاید، گفتوگوی ما با «لیلا داداشزاده ماهر»، کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی را بخوانید. خانم ماهر، مشاور کنکور مدارس و مراکز مشاوره است و به سوالات ما درباره انتخاب رشته، پاسخ دادهاست.
اینروزها در فضای مجازی و واقعی، میخوانیم و میشنویم که هرکس براساس تجربه شخصیاش به کنکوریها توصیه میکند سراغ فلان رشته بروند یا نروند. بچهها چقدر به این حرفها اعتماد کنند؟
من اسم این کار را میگذارم عمهدرمانی! یعنی افراد براساس اطلاعات شخصی خودشان به دیگران مشاوره میدهند. الان برای کنکوریها، مهمترین کار رجوع به یک فرد متخصص است. یک مشاور متخصص، از بازار کار و آینده شغلی رشتهها اطلاع دارد و بهجای تعمیم تجربه شخصیاش به همه، یک تصویر کلی و همهجانبه از رشته مدنظر، ارائه میدهد. من همیشه به دانشآموزانم میگویم فرقی نمیکند چه رشتهای میخوانید؛ کتابداری یا فیزیک هستهای؛ مهم این است که برای خودتان یک مدل موفق از رشتهتان پیدا و انتخاب کنید تا از مسیری که او رفته، درس بگیرید. از آن طرف، کسانی هم که برای دانشآموزان انتخاب رشته میکنند، باید اهداف کوتاهمدت و بلندمدت را پیشروی دانشآموزان بگذارند؛ مثلا اینکه در رشته روانشناسی، بعد از چهارسال درسخواندن، درآمد بالایی درانتظار فرد نیست. بهطور کلی بچهها باید بدانند در همه رشتهها، از همان دوران دانشجویی لازم است مشغول بهکار شوند و با گذراندن دورههای کارورزی یا انجام شغلهای پارهوقتِ حتی بدون دستمزد، برای خودشان رزومه جور کنند؛ فعال بودن خود دانشجو است که باعث میشود بعد از دانش آموختگی در هر رشته و از هردانشگاهی، بتواند شغل و درآمد خوبی داشتهباشد.
یعنی شما معتقدید، سطح علمی دانشگاه در انتخاب رشته ملاک نیست؟
من، کارشناسیام را در دانشگاه علامه خواندهام، اهمیت و تفاوتش را با بقیه دانشگاهها خوب میدانم و حتی از بِرندش استفاده میکنم. اما آدمهای زیادی را هم میشناسم که در دانشگاههای غیردولتی درس خواندهاند و الان بسیار موفق هستند. تفاوت فقط در این است که دانشجویان دانشگاههای غیردولتی، باید زحمت بیشتری بکشند؛ چون استادهای دانشگاه علامه و تهران در فلان دانشگاه غیرانتفاعی تدریس نمیکنند، زحمت دانشجو است که استادان خوب در رشته خودش را شناسایی کند و با آنها ارتباط بگیرد. بنابراین اشتباه است اگر فکر کنیم کسی که دانشگاه دولتی قبول نمیشود، زندگیاش را باختهاست.
بچهها در این شلوغی که تبلیغ مراکز مشاوره از در و دیوار میبارد، مشاور تحصیلی خوب را چطور بشناسند؟
در هر شهری، مرکزمشاوره دانشگاهها قابل اعتماد هستند؛ طبیعتا مشاوری که در مرکز مشاوره دانشگاه شهیدبهشتی کار میکند، تأیید شدهاست. یک راه دیگر برای شناسایی مشاورهای خوب، کمک گرفتن از استادهای دانشگاه و معلمهاست؛ این افراد چون از نزدیک با مشاوران درارتباطاند هم خوبهای این رشته را میشناسند، هم آنهایی را که فقط اسم درکردهاند و پولهای زیاد میگیرند. مشاوران تحصیلی مدارس، آنهایی که آمار قبولیهایشان مشخص و قابل قبول است هم میتوانند کمککننده باشند.
مشاورههای مجازی و تلفنی چقدر قابل اعتمادند؟
انتخاب رشته، به دو صورت انجام میشود؛ دستی و نرمافزاری. در نوع دوم، اطاعات دانشآموز را شامل رتبه، کارنامه و اولویتهای شهر و رشته وارد نرمافزار میکنند و از آن خروجی میگیرند. این کار براساس مقایسه با قبولیهای سالهای گذشته انجام میشود؛ نرمافزار به کارشناس میگوید پارسال رتبه 2000، در رشته انسانی چه رشته و شهری قبول شده و حالا احتمال قبولی همان رتبه، چقدر است؛ این کار ممکن است به درد بعضی از دانشآموزان بخورد. انتخاب رشته تلفنی را اما تأیید نمیکنم. روش دیگری که این روزها مد شده، انتخاب رشته براساس آزمونهای شخصیت است؛ یعنی به فرد میگویند براساس ویژگیهای شخصیتیاش در فلان شغل موفقتر است، البته با هزینههای سنگین. من معتقدم این کارها، بهتر است در طول سال تحصیلی و براساس شناخت از دانشآموزان انجام شود. با اینوجود، شاید برای کسی که هیچ هدفی ندارد و واقعا نمیداند چه رشتهای انتخاب کند، مفید باشد. خود من این آزمون را، به شیوه متفاوتی برای دانشآموزانم به کار بردهام؛ مثلا دانشآموزی که دوست دارد وکیل شود ولی براساس تست شخصیت و شناختم از او، میفهمم جسارت حرف زدن در جمع ندارد. آزمون اینجا به کارمان میآید تا فرد ویژگیهایی را که برای شغل محبوبش لازم دارد، در خودش ایجاد کند.
بعضی از دانشآموزها امسال رتبهای را که انتظار داشتند، به دست نیاوردند. برای آنها چه پیشنهادی دارید؟
بهشان توصیه میکنم حتما انتخاب رشته بکنند؛ دو شانسِ نتیجه انتخاب رشته در شهریور و فرصت تکمیل ظرفیت را در پیش دارند که نباید از دست بدهند؛ اگر نتیجه اینها هم مطلوبشان نبود، منتظر کنکور سال آینده بمانند. به بچهها همچنین پیشنهاد میکنم نتیجه کنکور و رتبهشان را -هرچی شده- بپذیرند؛ «مدرسه کمکاری کرد» و «خانواده مقصر بود» و فکرهایی شبیه به این، کمکی بهشان نمیکند که هیچ، حتی ممکن است به دلیل استرس و فشار ناشی از آن بیمار شوند. شاید بدیهی بهنظر برسد اما لازم است بگویم بچهها حتما دفترچه را کامل بخوانند. من کسی را سراغ دارم که دفترچه را دقیق نخوانده و با رتبه خوبش، «مجازی» قبول شده؛ مجازی یعنی اینکه اصلا لازم نیست توی دانشگاه حضور داشتهباشی و خب آن فرد، فرصتش را از دست دادهاست.
یک راه خوب دیگر برای «آگاهی از شانس قبولی خود در رشته و دانشگاه مدنظر»، کمک گرفتن از سامانه انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش است که از روز شنبه 13 مرداد در سایت سازمان سنجش فعال شده است. این روش را هم برای رسیدن به جمعبندی امتحان کنید.
یادداشتشفاهی دکتر علیسلیمی؛ روان شناس و مشاور تحصیلی
راهنمای گام به گامِ انتخابرشته
این روزها روزهای مهمی در زندگی تان است. میتوان گفت آینده تان به انتخاب امروزتان بستگی دارد. پس دقت کنید، خوب فکر کنید و راهنمای قدم به قدمِ ما را برای انتخاب رشته مطالعه کنید. امیدواریم که بهترین انتخاب را داشته باشید و آینده ای روشن پیش رویتان باشد.
کارنامه کنکوری
اولین و مهمترین بخش انتخاب رشته توجه به کارنامه علمی، توانمندیهای ذهنی و تواناییهای فیزیکی تان است. کارنامه شما تواناییهای علمی را نشان میدهد که با کمک مشاور میتوانید از روی آن رشته مد نظرتان را انتخاب کنید، توانایی بدنی جایی اهمیت پیدا میکند که شما درصدد انتخاب بعضی رشتهها هستید که فعالیت فیزیکی هم به دنبال دارند، مثلا تربیت بدنی یا برخی گرایشهای مهندسی و .... که آناتومی بدن در انتخاب آنها نقش دارد و در کنار اینها، توانایی ذهنی هم بسیار مهم است.
شخصیتشناسی
شاید یکی از مهمترین قسمت های انتخاب رشته، روبه رو شدن با خودتان باشد. بله! وقت آن رسیده است که با خودتان ملاقات کنید تا بدانید چه تواناییها و ضعف های فردی و اجتماعی دارید، آستانه تحملتان چقدر است و تا کجا قرار است ادامه تحصیل بدهید تا بعد از انتخاب رشته و ورود به دانشگاه، دچار سردرگمی و تردید نشوید.
بررسی آینده شغلی
مهم است که بعد از 12 سال درس خواندن بتوانید انتخاب رشته و ترسیم آینده شغلیتان را با دقت انجام دهید. پس اگر از مشاور کمک میگیرید، حتما از او بخواهید برای شما دقیقا عنوان و محتوای درسهایی که قرار است در چند سال آینده تجربه کنید را توضیح دهد و بخواهید به شما بگوید با انتخاب رشتهتان چه آینده شغلی در انتظارتان است و در چه موقعیت هایی فعالیت خواهید داشت.
توجه به محل زندگی و شرایط جغرافیایی
این که شما از کدام منطقه جغرافیایی قصد رفتن به دانشگاه را دارید بسیار مهم است، مثلا اگر شما از روستا هستید و قرار است پس از تحصیل دوباره به روستا برگردید، مهم است رشتههایی انتخاب کنید که نیازهای روستایی را رفع کند؛ مثلا علوم دامی. شمال و جنوب یا شرایط آب و هوایی منطقهای که قرار است آیندهتان را در آن جا بگذرانید هم اهمیت دارد، مثلا شما بهراحتی نمیتوانید با رشتهای مثل شیلات در شهرهای مرکزی کشور موفق باشید چون این رشته در شمال و جنوب کشور که مردم با دریا و آب سروکار دارند، کاربرد بیشتری دارد نه در قلب کویر!
علاقه و انگیزه
داشتن انگیزه و علاقه، همیشه مهم بوده است. علاقه استارت اولیه هر فعالیتی است، انگیزه و علاقه است که همه آینده و زندگیتان را تحت شعاع قرار میدهد. شما با داشتن علاقه از پس هر سختی و مشکلی بر میآیید و میتوانید آیندهتان را به روشنی رقم بزنید؛ پس خیلی مهم است رشتهای انتخاب کنید که در آن حال خوبی خواهید داشت.
شرایط خانوادگی
ما در کشوری زندگی میکنیم که هنوز رفتن به دانشگاه در شهرهای دیگر کار راحت و سادهای نیست. جدای از هزینهها، سختیهای دیگری هم دارد که باید قبل انتخاب دانشگاه در شهرهای دیگر به آن ها توجه کنید. اول از همه بدانید شهر محل تحصیل برای شما اهمیت دارد یا دانشگاهی که در آن تحصیل میکنید. نکته مهم بعدی شرایط خانوادگی، اجازه پدر و همسر در انتخاب شهر و تحمل زندگی تنها با وجود مسئولیتهای ریز و درشت است. پس باید برای این بخش اهمیت ویژهای قائل شوید.
رشتههای جنسیتزده
هنوز هم در انتخاب بعضی رشتهها جنسیت مهم است! با این که خانمها ثابت کردهاند میتوانند با علاقه از پس سختیها بر بیایند اما باید به یاد داشته باشید شرایط کاری برخی رشتهها میدانی و سخت است، مثلا رشته مهندسی نفت با وجود همه جذابیتهایش سالها کار کردن در مناطق نفتی با شرایط بد آب و هوایی را به همراه دارد. پس زمان انتخاب رشتههایی که فکر میکنید جنسیتی هستند، حتما حتما به قلب، میزان علاقه و آستانه تحملتان (روحیه کار کردن در شرایط سخت) رجوع کنید تا خدای نکرده بعد از یکی دو سال، دست از پا دراز تر مجبور به تغییر رشته نشوید.
رفع هرگونه تعارض و دودلی
معمولا دانش آموزان بین چند رشته، محل تحصیل یا حتی گرایشهای بین رشته مردد می مانند. به خاطر بسپارید برای رفع این مشکل که ممکن است بعدا باعث فکر و خیالتان شود، راهحل سادهای وجود دارد؛ تعارضاتتان را خرد کنید و یکی یکی به رفع آن ها بپردازید. مثلا ممکن است شما محدودیت تحصیل در شهر دیگری داشته باشید که یکی از تعارضهایتان را رفع میکند، یا با آشنایی جزئیتر رشتهها راحتتر انتخاب کنید. همچنین میتوانید جایگزینهایی مطرح کنید که در رفع دودلی به کمکتان میآید. مثلا فلان رشته مورد علاقهتان را در دانشگاه پیامنور یا آزاد دنبال کنید. همچنین میتوانید دقیقا برای خودتان مشخص کنید بازارکار اهمیت بیشتری دارد یا عشق و علاقه! همواره یادتان باشد در مسیر زندگی مانع پیش میآید ولی نباید از هدف غافل شد.
انتخاب رشته اینترنتی
این نوع انتخاب اعتبار ویژهای ندارد، چون به نظر من اغلب به روز رسانی نشدهاند. مثلا امسال ظرفیت دانشگاههای پیام نور و فرهنگیان بالا است و در این تستها به آن اشاره نشده است. ضمن این که یادتان باشد بازار کار و علاقه در این نوع انتخاب رشته، محلی از اعراب ندارد.
یک توصیه مهم به پدر و مادرها
خب! پدر و مادرهای عزیز و گرامی یادتان باشد شما اولین و مهمترین قسمت مشاوره و راهنمایی را همان زمان انتخاب رشته در ابتدای دوره متوسطه انجام دادهاید و حالا فرزند شما پس از یک رقابت واقعا سخت و طاقتفرسا مجددا به مرحله انتخاب رشته رسیده است. منتها انتخاب رشته قبلی که معمولا با توجه به جو جامعه و علاقه ویژه پدر و مادرها به پزشکی و مهندسی بوده با این انتخاب رشته که تمام آینده فرزندتان را در برمیگیرد، تفاوت دارد. این روزها باید بگذارید فرزندتان در آرامش کامل، خودش به تنهایی تصمیم نهایی را بگیرد. حالا دیگر زمان سرکوفت زدن و ناراحتی نیست، بههرحال هرچه بوده، اتفاق افتاده است. باید بدانید کار خانواده و حتی مشاور تحصیلی، انتخاب رشته نهایی نیست و شما فقط میتوانید با راهنماییهای مفیدتان اندکی در جهت سادهتر کردن فرایند انتخاب رشته فرزندتان گام بردارید. واقعا مهم است که بدانید در این شرایط باید جو خانه را آرام نگه دارید و در مسیر رفع مشکلات احتمالی به فرزندتان کمک کنید. متاسفانه بیشتر دانشآموزان خیلی قبلتر با انتخاب رشتههای تجربی و ریاضی مسیر اشتباهی را انتخاب کردهاند که کاملا هم در کارنامهشان مشهود است، منتها لازم نیست همه پزشک و مهندس شوند! به آن ها اهمیت سایر رشتهها را یادآوری کنید و نخواهید همچنان در مسیر اشتباه قدم بردارند و با پشت کنکور ماندن بر این اشتباه، اصرار بورزند.