امام رضا(ع): پنج چیز است که در هر کس نباشد امید چیزی از دنیا و آخرت به او نداشته باش : کسی که در نهادش اعتماد نبینی، کسی که در سرشتش کرم نیابی، کسی که در خلق و خویاش استواری نبینی و کسی که در نفسش نجابت نیابی.
«تحف العقول» ، ص470
بعضی ویژگی ها در وجود هر کسی که باشد او را دوست داشتنی و محترم می سازد. داشتن این ویژگی ها هیچ ربطی به میزان ثروت، تیپ، قیافه و تحصیلات و ... ندارد، بلکه فرد در درون خود از آن ها بهره مند است و ناخودآگاه در رفتار و گفتار او بروز و ظهور می کند. یکی از آن ها ویژگی بسیار مبارک «نجابت» است. بی تردید همه ما با هر گرایش و تمایلی افراد نجیب را دوست داریم. آن ها افرادی تو دل برو هستند و معمولا با مشخصه های ذیل به چشم می آیند:
با ادب هستند.
رفتار محترمانه ای با دیگران دارند.
عفت کلام خود را همواره حفظ می کنند.
به هر جایی وارد می شوند گویی با خود عطری از وقار و متانت وارد می کنند.
حدود و حریم ارتباط با دیگران را رعایت و حفظ می کنند.
آن ها با حیا هستند
کیست که از معاشرت با چنین افرادی ناراحت یا دلگیر باشد.حضرت رضا(ع) توصیه می کنند که برای معاشرت خود، افرادی را انتخاب نکنید که از این صفت شایسته بی بهره اند. چرا؟
بیایید فکر کنیم اگر فردی نجابت نداشته باشد، ممکن است چه آسیب هایی به ما برساند. ناگفته پیداست که فرد بی بهره از نجابت پروای بی ادبی و بی احترامی ندارد. به راحتی حریم ها را می شکند و پا را فراتر از آنچه باید، می گذارد. معمولا چنین افرادی عفت کلام و ادب زبانی ندارند. کسی که این گونه باشد، طبیعی است که رفته رفته حیای شخصیتی و نجابت خود را از دست می دهد، حتی دیگر احترامی برای خود نزد دیگران نمی گذارد. این آسیب نه تنها متوجه خود اوست، بلکه معاشران، دوستان و رفیقان خود را نیز به همین مسیر می کشاند.
تمرین:
بیایید همت کنیم و با توجه و مراقبت صفت برجسته نجابت را در خود بپرورانیم:
تصمیم بگیریم از امروز پیش از هر واکنشی چند لحظه - فقط چند لحظه - به آن برخورد فکر کنیم. تناسب آن رفتار یا گفتار را با شأن و شخصیت خود بسنجیم.
برای فهمیدن گفتار و رفتار درست از نادرست در شرایط مختلف، کافی است خودمان را جای طرف مقابل قرار دهیم و بازتاب رفتارمان را بسنجیم.
بپذیریم شوخی و خنده حد و حدودی دارد و به زبان آوردن هر لفظی اگرچه موجب خنده می شود ولی بخشی از وقار و حیای ما را همراه خود می برد. آیا این معامله سودمند است؟
با افراد نجیب و با وقار نشست و برخاست کنیم تا منش آن ها بر ما تأثیر بگذارد و ما هم رنگ و بوی رفتار آن ها را بگیریم.
از خیره شدن در چشم دیگران پرهیز کنیم و جز با حفظ شئونات و مراتب ادب و به منظور برقراری ارتباط مؤثر از خیره شدن و زل زدن به دیگران به ویژه هنگام عصبانیت خودداری کنیم.
ادب داشتن را بیاموزیم.