دانستنی های قهوه خوری

برخلاف تصور خیلی ها، قهوه در ایران تاریخچه ای بسیار قدیمی تر از چای دارد، تا جایی که نام مکان هایی که این روزها چای می خورند، از همان اول قهوه خانه بوده و کسانی که چای می ریزند با نام قهوه‌چی شناخته می شوند! هرچند طب نوین و سنتی نظر خوشی درباره هر دوی این نوشیدنی ها ندارد، ولی باز هم مضرات قهوه را کمتر از چای می داند. گفته می شود ابوعلی سینا حدود هزار سال قبل در کتاب خود شرح جامعی در مورد قهوه آورده که آن را به منظور تحریک بیماران افسرده، استفاده می کرده است. حال که چند سالی است فرهنگ قهوه خوری بیشتر از قبل در کشور جاافتاده است، بد نیست اطلاعاتی درباره این نوشیدنی بدانیم. باتشکر از آقای حامد یغمایی، برای کمک به تهیه این مطلب.
 

شاید بد نباشد بدانیم که با همین دانه فسقلی قهوه حدود 50 نوع نوشیدنی درست می شود که در این جا چند نمونه رایج و معروف تر را با رسم شکل معرفی می کنیم:
 

همه قهوه هایی که می نوشیم از همان دانه قهوه خام که بعدها برشته (رُست) و آسیاب شده، درست می شوند. ولی مراحل ساخت و دم کردن هرکدام بادیگری متفاوت است.
ترک: قهوه ای با رُست (برشتگی) روشن و درجه آسیاب بسیار ریز که با قهوه جوش یا ایبریک درست می شود.
فرانسه: قهوه ای با رست ملایم و درجه آسیاب درشت که با فرنچ پرس یا قهوه جوش‌های فیلتری درست می شود.
اسپرسو: قهوه ای با رست متوسط و تیره تر و درجه آسیاب به اندازه دانه های نمک که با موکاپات (اسپرسو ساز روگازی) یا اسپرسو ساز برقی درست می شود.
قهوه فوری: نیاز به دم کردن ندارد چرا که ماده موثر آن به محض تماس با آب جوش آزاد می‌شود و قهوه آماده به دست می آید.
کافی میکس: مخلوطی از قهوه فوری و سایر افزودنی ها مانند شیر، شکر، پودر وانیل، پودر خامه، پودر شکلات و... است که به راحتی با مخلوط کردن با آب جوش درست می شود.
* درجه تلخی: کمترین تلخی برای قهوه فرانسه، سپس قهوه ترک و بعد اسپرسو است.
* درجه غلظت: قهوه فرانسه نسبتا رقیق مانند چای است، سپس قهوه ترک و بعد هم قهوه اسپرسو.
* مقدار پذیرایی: قهوه فرانسه را در فنجان نسبتا بزرگ 180 تا 200 میلی لیتر (گرم) یا به اصطلاح ماگ و با شیر و شکر می نوشند. ولی فنجان قهوه اسپرسو حدود 30 میلی لیتر و برای قهوه ترک هم 60 میلی لیتر است.
 

اصطلاحات قهوه خوری
* قهوه ربوستا: دانه های تقریبا گرد، کم بو، مزه تلخ و تند و سوخته، کف بیشتر و غلیظ تر، مناسب برای اسپرسو و قهوه فوری
* قهوه عربیکا: دانه های بیضی شکل و تخت، معطر، شکر و چربی بیشتر، کافئین کمتر، مرغوب تر و پرطرفدارتر
* فوم: کف روی قهوه
* رُست: درجه برشتگی دانه های قهوه
* باریستا: همان قهوه چی خودمان!