نوع جدیدی از تعریف «زن» در حال شکلگیری است
دکتر حسین اکبری، جامعهشناس و عضو هیئتعلمی دانشگاه فردوسی مشهد، در خصوص تاثیر شبکههای اجتماعی روی نقشپذیری خانمها میگوید: «الگو سازی فرهنگی در جامعه و تعریف الگوهای خاص جنسیتی و رفتاری مانند تغییر در تعریف اجتماعی از «زن ایده آل» از مهمترین پیامدهای شبکههای اجتماعی فضای مجازی در ارتباط با زنان است.» رئیس انجمن جامعهشناسی ایران، دفتر خراسان با اشاره به این که تعریف تیپ «ایدهآل» از کودکی در هر فردی در فرایند اجتماعی شدن با توجه به معیارهای پذیرفته شده فرهنگی به مرور شکل میگیرد و افراد، خود و دیگران را با آن مقایسه میکنند، ادامه میدهد: «در نرم افزارهای اجتماعی مثل تلگرام یا اینستاگرام که به نوعی رسانههای جدیدی به حساب میآیند، سعی میشود با تغییر تعاریف الگوهای فرهنگی، نوع خاصی از تعریف «زن ایدهآل» ارائه شود، مثلا در تعریف ایدهآل فرهنگی از زن در ایران، "مادر بودن" عنصر محوری محسوب میشود، ولی در حال حاضر این تعریف تغییر یافته و ویژگیهایی چون ظاهر، زیبایی، تفریحات و ... دارای اولویت بیشتری در تعریف یک زن از «خود» است و به تبع آن مدیریت بدن مهمترین اولویت اول برخی از زنان شده و حتی نقش مادری را نیز در آنها تحت تاثیر قرار داده است؛ در حقیقت نوع جدیدی از زن - به لحاظ اجتماعی- در حال شکلگیری است.» این جامعهشناس مسائل اجتماعی ایران با عنوان این که تغییر الگو باعث تغییر ارزشها و هنجارهای رفتاری زنان میشود، اضافه میکند: «شکلگیری و عملکرد برخی از کانالها و صفحات، وابسته به جریانات اجتماعی است ولی بیشتر آنها وابسته به الگوی جهانی شدن و ایجاد فرهنگ غالب غربی شکل گرفتهاند. طبیعی است که محتوای همه کانالها برنامهریزی نشده اما کانالهایی وجود دارند که روی آنها کار میشود، سرمایهگذاری شده و کارشان فرهنگسازی در کشورهای در حال توسعه است و ایران به لحاظ موقعیت خاصاش بیشتر در معرض توجه قرار دارد.» عضو هیئتعلمی دانشگاه فردوسی مشهد درباره ایجاد الگوی رفتاری توسط شبکههای اجتماعی میگوید: «این فرایند «در حال شدن» است و نمیتوان گفت تاکنون کاملا موفق عمل کرده است یا خیر، چراکه این جریان از سالها پیش با ورود ماهواره و بهویژه ایجاد شبکههای سریال فارسی زبان شروع و کمکم با شبکههای اجتماعی در حال تحکیم و گسترش است، فرایندی است که ادامه داشته و خواهد داشت. نمی توان گفت موجب تغییر فرهنگی شده اما روی اقشار مختلف جامعه بهویژه زنان تاثیرگذار بوده است.»
مدیریت فرهنگی کشور ضعیف عمل می کند
او با بیان اینکه عمومی شدن شبکههای اجتماعی و ساختن گروههای خانوادگی، کانالها و صفحات آشپزی، خیاطی و ... پای زنان خانهدار جامعه را هم به این شبکهها باز کرده است، میافزاید: «همانطور که قبلا گفتیم ساخت الگوهای فرهنگی خاص یکی از کاربردهای این شبکههای مجازی است ولی تاثیرگذاری آن بستگی به نوع مواجهه سیستم فرهنگی و ساختار اجتماعی کشور دارد. در حقیقت این شبکهها مانند شمشیر دولبه هستند که هم میتوانند در جهت ایجاد الگوها و تعاریف مناسب فرهنگی استفاده شوند و هم موجب گسترش الگوهای نامناسب فرهنگی شوند. تجربه نشان داده است که سیستم فرهنگسازی کشور قادر به استفاده درست از این بستر نیست در نتیجه این بستر به بستری آسیبزا برای زندگی اجتماعی و فرهنگی ایرانیان تبدیل شده است.»اکبری با اشاره به مثبتبودن محتوای برخی کانالها، گروهها و صفحات برای زنان میگوید: «محتوای همه این کانالها و گروهها قطعا منفی نیستند و چه بسا در برخی موارد میتوانند آموزشهای مناسبی را در حوزه همسرداری، آشپزی، فرزندپروری، مهارتهای زندگی و ... به خانم ها منتقل کنند یا برخی اختلافات مابین زوجین را رفع کنند اما مشکل از آنجا شروع میشود که این شبکهها بهصورت هدفمند شکل خاصی از الگوهای رفتاری و رابطهای را تعریف کنند یا با تعریف الگوهای مصرفگرایانه مثل مدیریت بدن و زیبایی، تغییر قیافه، تغییر دکوراسیون و ... در کنار تغییر ذائقه های فرهنگی، باعث فشارهای اجتماعی و اقتصادی منفی بر شخصیت زنان و کل خانواده شوند.»