زمین سبز نباشد من ضرر می‌کنم با تو!
به بهانه روز درختکاری از راهکارهایی گفتیم که با اجرای آن‌ها می‌توانیم شهروند سبزتری برای محیط‌زیست اطراف و سیاره‌مان باشیم
اکرم انتصاری | روزنامه‌نگار -همان‌طور که سیاره‌مان زمین همه چیز را برای زندگی ما آماده‌می‌کند، ما هم در سبزنگه‌داشتن آن سهم داریم. سیاره‌ای که داریم در آن زندگی می‌کنیم طی میلیون‌ها سال تغییراتی داشته‌است که در بخش زیادی از آن ردپای آدم‌ها و سبک‌زندگی‌شان دیده‌می‌شود. سالانه 3میلیارد اصله درخت برای تولید بسته‌بندی‌های کاغذی قطع‌می‌شوند. درخت‌ها شبانه برای بالا رفتن برج‌ها غیب می‌شوند و حیاط‌ها که گوشه امنی برای کاشت درخت‌ها بودند از زندگی ما حذف‌شده‌اند. این‌ها گوشه‌ای از آن‌چیزی است که دارد اطراف‌مان اتفاق می‌افتد. اگر کمی به دوروبرمان نگاه‌کنیم می‌بینیم که رفتار، سبک‌زندگی و سیاست‌های محیط‌زیستی ما برخلاف آن‌چه در برخی کشورهای جهان در حال اتفاق است، در اولویت نیست. برای مثال در مدارس سوئد کودکان در مدارس طبیعت یادمی‌گیرند چطور باید در طبیعت زندگی‌کنند و همه آموزش‌ها در فضای باز انجام‌می‌شود. در واقع می‌خواهند رفتارهایِ دوست‌دارِ محیط‌زیستی از کودکی ملکه‌ذهن فرزندان‌شان باشد. به این شیوه زندگی، سبک زندگی پایدار می‌گویند و افراد در آن با روش‌های مختلفی از تعمیر شیر آبی که چکه‌می‌کند و مصرف بهینه انرژی تا نریختن ته‌سیگار در خیابان، کاشت نهال‌های بومی، قرض‌گرفتن و قرض‌دادن کالا یا وسیله‌ای که دائم به آن نیازندارند، علاقه‌شان را به زمین پاک‌تر نشان‌می‌دهند. به مناسبت 15 اسفند که روز درختکاری نامگذاری شده است، از راهکارهایی گفتیم که با آن‌ها زمین سبزتر است و تلاش مان تنهادر حد روز درختکاری باقی نمی ماند.
کاشت نهال‌های بومی
مسئله: یکی از دردسرهای محیط زیستی رشد گونه‌های مهاجم مانند سنبل آبی در تالاب انزلی و کاشت نهال‌های غیربومی در شهرهای مختلف کشور است که تهدیدی برای درختان قدیمی و بومی منطقه است. در واقع کاشت هر درختی در هر منطقه‌ای نمی‌تواند به سود محیط‌زیست باشد. در کاشت درخت موقعیت جغرافیایی، آب‌و‌هوا، میزان بارش‌ها و هزار و یک چیز دیگر مهم است و باید به آن‌توجه‌کرد.
راه‌حل: در روز درختکاری و دیگر روزهای سال باید حواس‌مان به کاشت نهال‌های بومی هر منطقه باشد. وقتی از یک موقعیت جغرافیایی و نهال بومی حرف می‌زنیم منظورمان یک تعداد مشخص درخت که در یک موقعیت جغرافیایی در حال زیست هستند، نیست؛ چون درختان تنها عضو اکوسیستم منطقه نیستند. روابط موجودات زنده در یک اکوسیستم، بسیار پیچیده است. یک درخت شاید با یک گونه خاص از حشرات همزیستی داشته باشد و همین موضوع باعث حضور یک نوع پرنده در منطقه شود که از همان حشره‌ها تغذیه‌می‌کند. این اتفاق در درازمدت درختان آن منطقه را به آشیان اکولوژیک آن پرنده تبدیل می‌کند و در صورت حذف یا تغییر آن گونه روابط زیستی موجودات زنده هم به‌هم می‌خورد. برای مثال کاشت درختان مفید برای انسان مثل سیب و انگور در منطقه‌ای که قبلا پهنه توسکا بوده‌است یک ضربه بزرگ به طبیعت است.
بازگشت چندبارمصرف‌ها
مسئله: نگاهی به سبد پیک‌نیک‌تان بیندازید، سری به کترینگ‌ها و کافی‌شاپ‌های بیرون‌بر بزنید و به جشن‌تولدها توجه‌کنید. پلاستیک‌ها و ظروف یک‌بار مصرف ما را محاصره‌کرده‌اند. بیشتر ظروف یک‌بار مصرف از پلاستیک، کاغذ و فوم پلی استایرن ساخته‌می‌شوند. تولید هر شات کاغذی قهوه حدود 33گرم دی‌اکسیدکربن را به هوا اضافه‌می‌کند. همین‌طور تولید هر لیوان یک‌بارمصرف بین 10 تا 30گرم دی‌اکسیدکربن را به محیط‌زیست اضافه‌می‌کند. این نگرانی درباره لیوان و ظرف‌های کاغذی هم وجوددارد. یک مطالعه نشان‌می‌دهد این ظروف وقتی دورریخته‌می‌شوند می‌توانند به اندازه پلاستیک، سمی باشند. طبق یک مطالعه، یک لیوان کاغذی حدود 110گرم دی‌اکسیدکربن را به زندگی‌مان تحمیل‌می‌کند.
راه‌حل: یک شهروند سبز، ظروف چندبار مصرف و سبک مانند بامبو، ملامین و... را جایگزین ظروف یک‌بارمصرف می‌کند. سفره‌های چندبار مصرف را جایگزین سفره‌های یک‌بارمصرف می‌کند و سعی‌می‌کند همیشه در کیف خود یا محل کار یک قاشق‌و‌چنگال یا ظرف و لیوان مخصوص بگذارد تا مجبور به استفاده از ظروف یک‌بارمصرف نشود. استفاده از این ظروف را در جشن و مهمانی‌ها کم‌می‌کند و اگر مجبور به استفاده از این ظروف‌شد به زیست‌تخریب‌بودن آن توجه دارد و زباله آن را تفکیک و بازیافت‌می‌کند.
تولید کمپوست خانگی یا خشکاله
مسئله: همه ما در خانه‌مان زباله‌هایی تولیدمی‌کنیم که می‌شود سرنوشت‌شان به سطل زباله ختم‌نشود. حدود سه‌چهارم پسماند کشور را پسماند تر تشکیل‌می‌دهد و هرچه این مقدار بیشتر باشد یعنی شیرابه و آسیب بیشتر به محیط‌زیست. زباله‌های تر همان‌طور که از اسمش پیداست می‌تواند تفاله قهوه، برگ چای، پوست مرکبات و پیاز و سیب‌زمینی، پوسته تخم‌مرغ، باقی‌مانده خربزه یا طالبی و ... باشد.
راه‌حل: در خانه همه ما زباله‌های تَر وجوددارد که برای تبدیل آن دو راه داریم؛ کمپوست یا کود خانگی یا خشکاله. برای تهیه کمپوست باید فضایی مانند حیاط یا تراس در اختیارتان باشد و حوصله و صبوری به‌خرج‌دهید. مواد مورد استفاده برای تهیه کمپوست به دو دسته مواد سبز (نیتروژن‌دار) مانند برگ سبز گیاهان، تفاله چای و قهوه، پوسته تخم‌مرغ و مواد قهوه‌ای (کربن‌دار) مانند برگ‌های خشک‌شده، شانه تخم‌مرغ، دستمال و حوله‌کاغذی، روزنامه و کاغذهای غیرگلاسه تقسیم‌می‌شوند. در تهیه کمپوست خانگی باید یک سطل داشته‌باشید و کف آن را با چند شاخه پرکنید تا هوا ردوبدل شود. بعد روی آن یک لایه برگ بریزید و یک لایه در میان سطل را از مواد سبز و قهوه‌ای پرکنید. فرایند تولید کمپوست و کود خانگی بین ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد. کمپوست نهایی رنگی تیره دارد، ترد است و بویی شبیه بوی خاک می‌دهد. راه دیگر تهیه خشکاله از پوست میوه و ساقه سبزی‌هاست. باید آن را در یک فضای مناسب مانند حیاط یا تراس خشک‌کنید تا کپک و پشه به سراغ آن‌ها نرود. این خشکاله‌ها به عنوان خوراک دام و ماکیان استفاده‌می‌شود و هم می‌توانید آن‌ها را به دست کسانی بسپارید که دام دارند هم آن‌ها را به مراکز تحویل پسماند تحویل‌بدهید یا آن‌ها را بفروشید.
ردشدن از حراج‌ها و خریدهای هیجانی
مسئله: خیلی وقت‌ها پیش‌آمده‌است که با دیدن درصدهای تخفیف روی شیشه فروشگاه یا حراج‌های مختلف فروشگاه‌های آنلاین و مناسبت‌هایی مانند جمعه سیاه و تخفیفات سال نو دست و پای‌مان برای خرید شل‌می‌شود. در این بین گاهی پیش‌می‌آید که از سر هیجان و تنها به خاطر تخفیف کالا یا پوشاکی بخریم که اصلا به کارمان نمی‌آید. البته اثر تبلیغات و بمبارانهای تبلیغاتی که از چپ و راست می‌شنویم و می‌بینیم هم در پررنگ‌شدن این خریدها، بی‌تاثیر نیست.
راه‌حل: بعضی چیزها مانند خریدهای پرتخفیف به فرهنگ‌سازی نیاز‌دارند و شاید با تلاش‌های فردی هم به جایی‌نرسند. به‌خصوص وقتی پای تبلیغاتِ گسترده در میان باشد. خرید در حراج‌های و مناسبت‌های تخفیفی لزوما به معنی سودکردن روی خرید نیست. بعضی وقت‌ها اسیر هیجان خرید و مصرف‌گرایی می‌شویم و می‌فهمیم بیشتر چیزهایی را خریدیم که اصلا به آن نیازنداشتیم یا در اولویت خریدمان نبودند. مثلا در روز جمعه سیاه که در کشورهای مختلف و کشور خودمان باب شده‌است خیلی‌ها درگیر مصرف‌گرایی می‌شوند و فکرمی‌کنند با خرید کالای پرتخفیف، بازی را برده‌اند!
استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و توری
مسئله: بعد از هربار خرید در فروشگاه‌ها، هایپرمارکت‌ها، بقالی یا سبزی‌فروشی با چند کیسه پلاستیکی به خانه برمی‌گردید؟ این کیسه‌ها چه سرنوشتی دارند؟ اگر بخواهیم مقدار کیسه پلاستیکی هر خانواده را در ماه حساب‌کنیم چقدر می‌شود؟ بر اساس تحقیقات انجام‌شده در ایران سالانه بیش از 3میلیون تن پلاستیک تولیدمی‌شود و هر ایرانی روزانه به‌طور میانگین سه کیسه پلاستیکی استفاده‌می‌کند که متوسط عمر استفاده از هر کیسه، تنها 12دقیقه است. تجزیه هر کدام از این کیسه‌ها در طبیعت بین یک تا 300سال طولمیکشد. این کیسه‌ها در طبیعت به‌وسیله باد جابه‌جا می‌شوند و منابع آبی را تهدیدمی‌کنند.
راه‌حل: چند کیسه پارچه‌ای بخرید و همیشه یکی از آن‌ها همراه‌تان باشد تا اگر خریدی داشتید مجبور به استفاده از کیسه پلاستیکی نشوید. وقتی مسیرتان کوتاه است و کیسه پارچه‌ای همراه‌تان نیست می‌توانید آن را در دستان بگیرید تا به مقصد برسید. برای خرید نان یک پارچه یا کیسه پارچه‌ای مخصوص نان کنار بگذارید. همین‌طور اگر کیسه پلاستیکی اضافه و سالم دارید از آن به‌جای کیسه زباله استفاده‌کنید. در مورد خرید اقلامی مانند میوه و صیفی می‌توانید از کیسه‌های توری که عمر بالایی دارند و هوا در آن‌ها در جریان است استفاده‌کنید. اگر مجبور به استفاده از کیسه پلاستیکی شدید آن را حتما به بازیافت بسپارید و در طبیعت رها نکنید.
جدی‌گرفتن تفکیک زباله
مسئله: در چند سال گذشته اهمیت تفکیک و بازیافت زباله بیشتر خودش را در جامعه نشان‌داده‌است و خیلی از خانواده‌ها تفکیک زباله و بازیافت آن را از خانه‌شان شروع‌کرده‌اند. ضمن این که در رونق‌گرفتن فرهنگ‌های این‌چنینی سیاست‌های تشویقی یکی از مهم‌ترین دلایل اجرایی‌شدن آن است. در حال حاضر دفن زباله‌ها و محل موردنیاز برای آن جدا از تولید شیرابه‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی به یک چالش جدی در همه‌جای دنیا تبدیل‌شده‌است. شما در روز چه‌اندازه زباله تولیدمی‌کنید، چقدر به تفکیک اهمیت‌می‌دهید و اصلا زباله‌هایتان را تفکیک‌می‌کنید؟
راه‌حل:تفکیک زباله در خانه و آموزش آن به همه اعضای خانواده یکی از واجبات شهروند سبزبودن است. زباله‌های خشک و تر را از هم جداکنید. زباله‌های الکترونیکی را جدا از دیگر زباله‌ها بگذارید و فراموش‌نکنید همه نوع کاغذ مانند پاکت، کارت تلفن یا کاغذهای بسته‌بندی قابل‌بازیافت هستند. تا می‌توانید از پشت و روی کاغذها استفاده‌کنید و بعد آن را تحویل بازیافت‌بدهید چون فرایند بازیافت هم پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود. بهتر است بدانید هر تن کاغذ بازیافتی بیش از ۲/۵ متر مکعب فضای دفن زباله را نجات می‌دهد. سازمان جهانی حفاظت از محیط‌زیست می‌گوید با بازیافت یک تن کاغذ، 17 درخت، 7هزار گالن آب و 463گالن روغن صرفه‌جویی می‌شود!
دردسرهای جشن‌های بادکنکی!
مسئله: کمتر جشنی پیدامی‌شود که در آن خبر از بادکنک نباشد. از جشن تولد، سالگرد ازدواج تا جشن‌های تعیین‌جنیست، فارغ‌التحصیلی و... . در بسیاری از این جشن‌ها یا حتی تبلیغات تلویزیونی دسته بزرگی از بادکنک را در آسمان رها‌می‌کنند و این یکی از راه‌های آلودگی طبیعت است. حتی بادکنکی که در پارک برای کودک‌تان می‌خرید و شاید آن را بعد از ترکیدن در پارک رها می‌کنید به طبیعت آسیب می‌زند. بادکنک‌ها به میکروپلاستیک تبدیل‌می‌شوند یا با همان شکل ابتدایی خود وارد کانال‌های آبی می‌شوند، مانع رشد گیاهان‌می‌شوند و حیوانات هم با خوردن یا بلعیدن آن‌ها مرگ را تجربه‌می‌کنند.
راه‌حل: می‌توانید تزیینات دیگری را جایگزین بادکنک کنید ولی اگر اصرار به استفاده از بادکنک‌ها دارید آن‌ها را در طبیعت رها‌نکنید؛ به‌خصوص بادکنک‌هایی که با گاز هلیوم پرمی‌شوند. بیشتر بادکنک‌ها از جنس لاتکس و فویل هستند تجزیه بادکنک‌های لاتکس در طبیعت بین 6ماه تا 4سال طولمیکشد. هر بادکنک را بعد از جشن می‌شود دوباره استفاده‌کرد. همچنین می‌شود بادکنک‌ها را بعد از، از دست‌دادن کاربردشان تفکیک کرد و به بازیافت تحویل‌داد.
مدیریت پسماندهای غذایی
مسئله: شاید تابه‌حال تصاویر یا ویدئوهایی از بازار میوه یا فروشگاه‌های موادغذایی خارج از کشور را دیده‌باشید که در آن میوه‌ها را به صورت دانه‌ای یا هندوانه را به صورت قاچ‌شده می‌فروشند. در بعضی کشورها هم خریدهای خانه به اندازه روزانه یا در نهایت دو تا سه روز خریداری‌می‌شود. خریدهایی هیجانی و چند کیلویی، پختن انواع و اقسام غذا و دسرها یا فینگرفودها برای جشن و مهمانی‌ها که چند ساعت بعد به پسماند غذایی تبدیل‌می‌شود یکی از مسئله‌های پراهمیت و قابل توجه است.
راه‌حل: نگاهی به رژیم غذایی‌تان بیندازید و ببینید رژیم غذایی‌تان چقدر دوست‌دار محیط‌زیست است. استفاده از فست‌فودها و موادغذایی که برای هرکدام‌شان یک بسته‌بندی خاص وجوددارد، در صورت بازیافت‌نشدن دردسرساز است. روش پخت‌و‌پزتان را به مرور اصلاح‌کنید. وقتی قرار است مهمانی برگزارکنید به اندازه غذا تهیه‌کنید، غذاهای‌باقی‌مانده را به شکل درست مدیریت‌کنید، نان را به اندازه بخرید و اضافه‌های آن را مدیریت‌کنید و از بردن باقی‌مانده غذای خود در رستوران به خانه خجالت‌نکشید. همچنین ریختن ته‌مانده غذا یا بخش اضافی غذا پای درخت برای استفاده از پرنده یا حیوانات دیگر، یک مشکل دیگر به طبیعت اضافه‌می‌کند. همچنین این کار چرخه زندگی حیوانات را هم تغییرمی‌دهد. یک‌سوم از کربن تولید‌شده (گازهای گلخانه‌ای) حاصل از تغذیه ما انسان‌ها از طریق خوراک‌های ناسالم ایجادمی‌شود. یعنی هم غذای ناسالم می‌خوریم و هم وارد فاز نابودی طبیعت می‌شویم.
منابع این پرونده: اسپه، اکو و ...
دانلود تمام صفحات این نسخه
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
