دیدن نقاشی‌های زیبا به‌خصوص اگر دارای نمادهایی از طبیعت مانند گُل، پرنده و... روی دیوار یا سقف باشد، حس خوب و آرامش‌بخشی به انسان می‌دهد. در آستانه فصل بهار و عید نوروز، همه ما بیشتر از قبل تجربه تماشای چنین آثار هنری را در کوچه و خیابان یا در خانه‌ها داریم. با کمک هنر پتینه کاری می توان وسایل سفره هفت سین را زیباتر کرد و رنگ و لعاب متفاوتی به آن بخشید. اما این نقاشی‌های هنری از مرحله ایده تا اجرا چه مراحلی را طی می‌کند و از پتینه‌کاری چه می‌دانید؟ حرفه پتینه‌کاری را می‌شود به‌نوعی جادو یا کیمیاگری نامید که به‌وسیله آن می‌توان ظاهر اشیای معمولی را به عتیقه تبدیل کرد. پتینه‎کاری، ریشه‌ای قدیمی دارد  که احتمالا از مصر باستان شروع شده است. تکنیک پتینه‎کاری هنری است که به اشیا و سطوح مختلف مانند دیوارها، ظاهری شبیه به عتیقه می‌دهد تا به نظر برسد آن شی‌ء یا سطح در اثر گذر زمانی طولانی به این شکل درآمده است. البته امروزه درهم آمیختن هنر و فناوری و ابداع سبک‌های نوین و متریال جدید باعث شده است که علاوه بر طرح‌های خاص در زمینه کهنگی و قدیمی، پتینه‎کاری برجسته در مدل‌های مختلف قابل اجرا باشد. در حرفه پتینه‌کاری، هنرمند با یافتن زیبایی در اشیا و توجه به جزئیات، آن‌ها را  به یک اثر مسحورکننده تبدیل می‌کند. با پتینه‎کاری، دیگر نیازی به رنگ‌آمیزی یا کاغذ دیواری برای پوشش دیوارهای محیط زندگی یا کاری نیست. پتینه را می‌توان حتی روی اثاثیه منزل مثل میز، صندلی، کابینت، کمد و قفسه‌های چوبی اجرا کرد. در پرونده امروز زندگی‌سلام با «پریماه کوهساری»، کارشناس‌ارشد رشته هنر که سال‌هاست در این حرفه مشغول به کار است و البته مدعی شده که مرزهای نقاشی را جابه‌جا کرده است، صحبت کردیم که در ادامه خواهید خواند.

پتینه‌کاری روش‌های مختلفی دارد
او درباره تکنیک و روش‌های اجرای پتینه‌کاری می‌گوید: «برای اجرای پتینه‌کاری روی دیوار، روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی وجود دارد؛ پتینه‎کاری با ورق‌های زینتی(شامل طلا، مس، نقره و قلع)، پتینه‎کاری با اسفنج، پتینه‎کاری به روش رنگ‌برداری، پتینه‎کاری با پارچه، پتینه‎کاری با سیمان و... از اصلی‌ترین آن‌ها هستند. تکنیک‌های بافت‌دار کردن سطوح در پتینه‎کاری و پتینه‎کاری روی چوب هم  باید جزو  این حرفه محسوب شود. جالب است بدانید که ‌پتینه کاری نیاز به زیرسازی ندارد، روی هر سطحی قابل‌اجراست، هر طرحی را که در ذهن دارید ،می‌توان با پتینه اجرا کرد و در صورت آسیب دیدن قسمتی از آن، به‌راحتی مرمت می‌شود».

کپی‌برداری، آفت کار ماست
همین ابتدای صحبت‌مان از او می‌پرسم بر چه اساسی ادعا کرده که مرزهای نقاشی را جابه‎جا کرده است که می‌گوید: «کار من نقاشی هنری و پتینه‌کاری است. پتینه در واقع از جمله روش‌هایی است که می‌شود با کمک آن روی سقف و دیوارها، طرح انداخت ‌‌و ظاهری متفاوت و شیک به آن‌ها بخشید. البته هنر پتینه‎کاری دیوار و تکنیک‌های پتینه، بسیار گسترده است که در ادامه، توضیح کوتاهی درباره آن خواهم داد. اما با این هنر می‌توان یک دیوار ساده و بی‌روح را به دیواری زیبا و چشم‌نواز تبدیل کرد. منظورم از این‎که گفتم مرزهای نقاشی را جابه‌جا کردم، این است که بیشتر از همه بر واقعی بودن و اصل بودن طرح تاکید دارم. چیزی که متاسفانه امروزه بیشتر دیده می‌شود و آفت کار ما شده، کپی برداری و کیفیت پایین اجراهاست. بیشتر جاها نقاشی دیواری را به صورت مبتدی و بعضا کارتونی تحویل می‌دهند و بیشتر کارفرماها هم متوجه نمی‌شوند که البته تقصیری ندارند چون آن‌ها هم مانند بیشتر افراد سررشته‌ای از نقاشی و پتینه‌کاری ندارند».

این کار 3 مرحله دارد
از «کوهساری» که طرح‌های چشم‌نوازش را در همین صفحه می‌بینید، می‌خواهم که درباره روال کارش هم برای ما توضیح بدهد که مثلا چند مرحله دارد و اجرای هر طرحی، چند روز طول می‌کشد؟ او این‌طور پاسخ می‌دهد: «من خودم به شخصه در پروژه‌هایم که برای نقاشی هنری و پتینه‌کاری به من واگذار می‌شود، طرحی را کپی نمی‌کنم. در همه این طرح‌ها هم بیشتر تاکیدم بر استفاده از طبیعت زنده است؛ مثلا برای کشیدن گل، پرنده و مناظر طبیعی از مدل‌های واقعی استفاده می‌کنم مگر این‎که سفارش‌دهنده نقاشی‌های رنسانسی بخواهد که مجبورم از همان‌ها استفاده کنم، اما من باز هم در حد امکان، آن‌ها را تغییر می‌دهم. درباره روال کار هم باید بگویم که این حرفه، شامل سه مرحله می‌شود. کشیدن‌طرح روی دیوار، مرحله اول است که شما و ایده کلی کار بعد از این مرحله نمایان می‌شود. مرحله دوم هم آستر کار است که شامل اجرا و کشیدن طرح می‌شود که دقت بسیار زیادی می‎طلبد چون حساسیت زیادی دارد. مرحله پایانی که همان ظریف کاری است و خروجی کار بعد از آن مشخص می‎شود. زمان تقریبی برای هر نقاشی و پروژه بستگی به مدل نقاشی، شلوغی و خلوتی آن و ... دارد؛ اما کمتر از 3 روز زمان نمی‌برد و بیشترین مدتی هم که یک پروژه دست من بوده و طول کشیده، تقریبا  یک ماه بوده است».

وسایل مورد نیاز؛ از کاردک و قلم‌مو تا رنگ
«متداول‌ترین طرح‌های پتینه، طرح کلاسیک و مدرن است. پتینه‎کاری با ورقه‌های طلا و نقره، یکی از محبوب‌ترین طرح‌های کلاسیک است که جلوه بصری فوق‌العاده‌ای به محیط می‌بخشد. از دیگر طرح‌های پتینه می‌توان طرح سنگ، آجر، بتن، چوب و... را نام برد. برای رنگ‌های زمینه پتینه، از رنگ‌های روغنی و اکریلیک استفاده می‌کنند که رنگ زمردی و آبی فیروزه‎ای و آبی درباری از پرکاربردترین آن‌هاست.» او با این مقدمه درباره وسایل مورد نیاز کارش هم می‌گوید: «این هنر هم مانند هر حرفه دیگری، نیازمند لوازم و مواد خاصی است که بسته به نوع پتینه و سطح کار مدنظر، متفاوت است اما اصلی‌ترین آن‎ها عبارتند از: رنگ‌های دکوراتیو، خمیرهای مخصوص، میکروسمنت، استوکو، تکسچر، ماله، کاردک، قلم‌مو، غلتک، سینی رنگ، شابلون‌های مخصوص، گچ، دستکش، برس، چسب چوب، پارچه تنظیف، اسفنج و ... .»

این‌طور نبود که از بچگی بخواهم نقاش شوم
از این دختر هنرمند می‌پرسم که چطور این مهارت او کشف شد؟ از چند سالگی؟ و آیا از بچگی دوست داشته که نقاش و پتینه‌کار شود یا نه؛ که پاسخ جالبی می‌دهد: «اشتیاق به نقاشی از همان دوران کودکی با من بوده ولی اگر واقعا بخواهم بگویم که از همان کودکی علاقه داشتم نقاش بشوم، نه، واقعا این‌طور نبوده. هیچ وقت به عنوان یک شغل به این کارهایم نگاه نمی‌کردم و بیشتر جنبه تفننی و سرگرمی لذت‌بخش برایم داشته است. البته در دوران دانشگاه با یک تغییر رشته، دوباره به سمت علایق کودکی برگشتم و رشته هنر را انتخاب کردم که مدیون استادم هستم که مشوق من در انتخاب این رشته بود و همین‌جا از او بابت راهنمایی‌اش تشکر می‌کنم.»

ردی از اشتباه بعد از اصلاح نباید در این کار بماند
به «کوهساری» می‌گویم که  کار شما خیلی حساس و ظریف به نظر می‌رسد؛ اگر جایی در حین کار اشتباه کنید یا طرح خراب شود، باید چه کار کنید؟ او می‌گوید: «در حساس بودن کار ما که شکی نیست ولی اشتباه جزء لاینفک هر کاری است و قطعا در کار ما هم پیش می‌آید. اشتباه در کار ما قابل اصلاح است که البته اصلاح اشتباه، مهارت خاص خودش را می‌خواهد تا بتوانید جوری آن اشتباه را اصلاح کنید که ردی از آن در کار و نسخه نهایی شما نماند.»

همه پروژه‌هایم امضای من هستند
به یکی از سوال‌های سخت برای هر هنرمندی می‌رسیم که «کوهساری» هم از پاسخ به آن فرار می‌کند! از او می‌پرسم که کدام‎یک از طرح‌هایش از نظر خودش از همه بهتر و خاص‌تر شده که می‌گوید: «من نقاشی و پتینه‌کاری را به‌طور حرفه‌ای از 6 یا 7 سال پیش شروع و نمایشگاه‌های متعددی هم برگزار کردم، چه گروهی و چه فردی. بیش از ۳ سال است که وارد عرصه کارهای ساختمانی شدم و یک سال هم ‌هست در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‎کنم و تصمیم گرفتم که کارم و هنرم را به نمایش بگذارم. راستش را بخواهید، تمام پروژه‌هایم را دوست دارم و نمی‌شود فقط از یک پروژه خاص به عنوان بهترین نام ببرم، چون با همه‌شان خاطره دارم. کلا همه پروژه‌هایم امضای من هستند و غیرقابل تفکیک».

حتی ملاط اولین کارم را خودم درست کردم
از او درباره اولین طرحی که به‌صورت حرفه‌ای اجرا کرده و احتمالا این نقطه شروع هیچ‎گاه از ذهنش پاک نخواهد شد، می‌پرسم که می‌گوید: «اولین پروژه‌ام یک ویلا واقع در رودهن بود که برای نخستین‎بار کار گچ‎بری مدرن را در آن‎جا انجام دادم. تا آن زمان هیچ گروهی این کار را‌ انجام نداده بود و من اولین خانمی بودم که علاوه بر نقاشی و پتینه، گچ‎بری را هم ‌خودم انجام دادم و حتی ملاطش را هم خودم درست کردم. یک گچ‎بری زیبا با رنگ‌آمیزی شیک که تمام طرحش از خودم بود و واقعا با این‎که اولین بار بود گچ‎بری می‌کردم، کار بسیار زیبایی شد و ‌مورد استقبال بی‌نظیر کارفرما و دیگران قرار گرفت.»

دنیا باید هنر دختران ایرانی را ستایش کند
از او درباره اهداف و آرزوهای شغلی‌اش می‌پرسم که با کوله باری از امید به آینده می‌گوید: «اصلی‌ترین آرزوی من این است که به‌عنوان یک دختر هنرمند ایرانی، همه دنیا هنر من را ببیند و این باور غلط درباره محدودیت زنان و دختران ایران که در اذهان مردم جهان درمورد ما وجود دارد، از بین برود. اهداف بلندمدت زیادی در ذهنم هست که دوست دارم هرچه زودتر به همه آن‌ها جامه عمل بپوشانم و دلم نمی‌خواهد به این جایگاه فعلی که الان دارم، بسنده کنم. باید بیشتر تلاش کنم تا این هنر و استعدادم بیشتر شکوفا شود.»

با این شغل نمی‌توانید پول پارو کنید
از «کوهساری» می‌پرسم هزینه‌ای که بابت این پروژه‌ها می‌گیرید، تقریبا چقدر است؟ او می‌گوید: «هزینه‌های این پروژه‌های هنری، متغیر است، چون عوامل زیادی در قیمت‌گذاری روی هر طرح و اجرای آن دخیل است؛ بزرگی و کوچکی پروژه، محل آن و نوع کارهایی که باید در آن پروژه صورت بگیرد و... ، تمام این عوامل در قیمت‌گذاری تاثیر دارد. البته حرفه ما درآمدزایی دارد اما نه به این‌صورت که الان در فضای‌مجازی ادعا می‌‌شود. متاسفانه بعضی‌ها با برگزاری «ورک‌شاپ» وعده‌هایی می‎دهند مبنی بر این‎که با یک دوره شما پتینه‌کار می‌شوید و به اصطلاح می‌توانید بعد از این ‌دوره، وارد بازار کار شوید و پول پارو کنید. متاسفانه این افراد فقط فکر جیب خودشان هستند و یک در باغ سبز نشان می‌دهند که دروغی بیش نیست و باعث می‌شوند که صدمات جبران‌ناپذیری به این عرصه وارد شود.»

تمجیدهای مردم تنها دلگرمی‌ام بود
«کوهساری» در پاسخ به سوالی درباره واکنش‌های مردم بعد از دیدن آثار هنری او و چالش‌هایی که در این شغل با آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم کرده است، می‌گوید: «چه سوال بجایی درباره چالش‌های این کار پرسیدید که معمولا درباره آن‌ها صحبت نمی‌شود. از چالش‌های این‌کار به خصوص برای شخص من، اول این‎که خیلی‌ها فکر می‌کردند که خانم‌ها نمی‌توانند نقاشی‌های ساختمانی انجام بدهند و این اتفاق برای‌شان خیلی عجیب بود. یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‎هایی که با آن روبه‌رو شدم، سنگ‌پرانی بعضی از گروه‌های قدیمی فعال در این حرفه بود که انگار ورود من به این عرصه، برای‌شان خوشایند نبود؛ خیلی  سنگ‌اندازی کردند تا مانع فعالیت من باشند ولی خوشبختانه هرگز موفق نشدند. از شیرینی‌های کار هم اگر بخواهم بگویم این بود که هر فردی کارهای من را می‌دید، از کارهایم تعریف می‌کرد که این خودش برای من یک دلگرمی و پشتوانه‌ای شد که از مشکلات نترسم و با قدرت بیشتر و کارهای زیباتر به فعالیتم ادامه بدهم. همین تمجیدهای مردم تنها دلگرمی من در این مسیر شد».