تذکرهایی گهربار از امام هادی(ع) که باید در جامعه و خانواده به آن ها توجه ویژه ای شود
تعداد بازدید : 40
پرهیز از تحقیر و تمسخر دیگران و نداشتن غرور و احساس برتری
مناسبتی
نویسنده : جواد رستمی | کارشناس مسائل دینی
امام علی النقی معروف به هادی(ع) فرزند جوادالائمه(ع) هستند که همچون پدرشان در سن کمی به امامت رسیدند و با تکیه بر علم الهی و فضل خداوندی هدایت جامعه شیعی را به عهده گرفتند. اگر چه ایشان زیر نظر حکومت وقت بودند و از تماس ایشان با مردم جلوگیری می شد اما حضرت(ع) توسط وکلایی مورد اعتماد به صورت پنهانی با مردم در ارتباط بودند و به سوالات و شبهات مردم پاسخ می دادند. بنابراین معارف حقه الهی و سبک زندگی ایشان هم در بین جامعه بازگو و ترویج می شد که به اصلاح اخلاقی و رفتاری جامعه کمک شایانی می کرد.
نهی از مسخره کردن دیگران
امام هادی(ع) مردم را در روایت های متعدد از استهزا و مسخره کردن دیگران برحذر می داشتند. این مسئله ای است که جامعه امروز نیز درگیر آن است و به بهانه ایجاد سرور و خنداندن دیگران اقدام به این کار ناپسند می کنند. در سبک زندگی امام هادی(ع) و دیگر ائمه، برتری انسان ها نسبت به یکدیگر مبنای قرآنی دارد که در آیه 13 سوره حجرات بدان اشاره شده و آن هم تقواست. بنابراین افرادی که به مال و ثروت و زیبایی خویش
می نازند و بر این اساس برتری جویی می کنند و دیگران را مورد تمسخر قرار می دهند از رضای خدا و ائمه(ع) دور می شوند و مورد غضب قرار می گیرند. امام هادی(ع) بیهوده سخن گفتن و مزاح بی مورد را شوخی بی خردان و افراد نادان می داند و انسان را از آن نهی می کند و در بیانی دیگر افراد خودخواه و مغروری که دیگران را به هر دلیلی مورد تحقیر و تمسخر قرار می دهند به لحظه مرگ تذکر می دهد که بر بالین افتاده اند و کسی از خویشان و دوستان نیز نمی تواند آن ها را از آن وضع نجات دهد. شخصی که به مرگ معتقد باشد و خود را مرید و رهرو خاندان پیامبر(ص) بداند به طور قطع از تحقیر و تمسخر دیگران یا غرور و برتری جویی کاذب به مال و ثروت و موقعیت و مقام و زیبایی دنیا پرهیز می کند. دنیا بالا و پایین بسیار دارد، انسان از عاقبت خود و حتی لحظاتی بعد خبر ندارد و ممکن است آن چه را بدان فخر می کند، از دست بدهد و محتاج همان کسی شود که او را مسخره کرده است.
دل به دل راه دارد
امام علی النقی(ع) در فرمایشی راهگشا که در بحث خانواده و ارتباط بین اعضا هم مصداق دارد، می فرمایند: «از کسی که کدورت و غضب داری، صفا و صمیمیت نخواه و از کسی که درباره او مکر و حیله پیشه داشتی، طلب وفا نکن و همچنین از کسی که به او بدگمانی، انتظار خیر خواهی نداشته باش». در پایان این حدیث هم به دلیل این موارد اشاره دارند که هرآن چه در قلبت درباره دیگران داری، دیگران نیز درباره تو چنین خواهند بود. این بخش از کلام امام(ع) در فرهنگ ما از قدیم در بین مردم مرسوم بوده که می گویند« دل به دل راه دارد» بنابراین آن چه در باطن داری هر چه تلاش کنی در ظاهر نمی توانی خلاف آن عمل کنی و مردم از قصد و نظر تو آگاه می شوند.
تاثیر تحقیر و تمسخر در روابط زوجین
وقتی بین زن و شوهر در دل کدورت و ناراحتی است، طبیعتا نمی توانند از یکدیگر محبت و صفا طلب کنند هرچند در ظاهر و در شرایطی مجبور به تظاهر شوند اما اگر عرصه برایشان تنگ شود بدجور از یکدیگر فاصله می گیرند. در بین دیگر اعضای خانواده هم چنین چیزی ممکن است رخ بدهد. کسی که بی وفایی می کند یا به شخصی بدگمان است و او را ضد منافع یا خواسته هایش می پندارد، خواه ناخواه این احساس را بروز می دهد و آن را در مخاطبش ایجاد می کند. تمسخر و تحقیر در روابط زوجین، تاثیر منفی دارد و سردی و گرایش به دیگری را در پی خواهد داشت. طبع انسان تعریف و تمجید را دوست دارد و به آن نوعی نیاز از خود نشان می دهد، وقتی خلاف این قضیه در فضای خانواده اتفاق افتاد برای جبران و این که آن تمسخر و تحقیر خویش را نابه جا معرفی کند به دنبال موقعیتی می گردد تا این نقصان را جبران کند که در این صورت فاصله ها بیشتر و محبت ها کم رنگ تر می شود و پایانی ناخوشایند را برای زندگی مشترک رقم می زند. بنابراین اساس اصلاح این چالش به قلب انسان بر می گردد که باید کدورت ها را از خود دور کند. خشم و غضب خود به دیگران را کنترل کند و در برخوردهای اجتماعی و شخصی به فکر حیله و نیرنگ برای به دست آوردن منافع بیشتر و تمایلات نفسانی نباشد و افراد را با گمان نیک بنگرد و قضاوت کند و از توهین و تحقیر و تمسخر بپرهیزد که در این صورت در خود، روانی سبک و احساس خوشایندی را می یابد.
رفتار درس آموز امام(ع) با دشمن شان
نوع نگرش امام هادی(ع) به دوست و دشمن خود درس آموز است. ایشان حتی به شخصی به نام حاجب که شبانه از دیوار منزل شان بالا می آید تا ایشان را دستگیر کند و به نزد حاکم ببرد، نزدیک می شود و چراغ روشن می کند که او در این تاریکی، راه خود را پیدا کند و آسیب نبیند. البته همین رفتار در حاجب تاثیر عجیبی می گذارد چراکه او این کردار را با رفتار اربابانش در ذهن خود مقایسه می کند. وقتی سبک زندگی و روش و منش ائمه(ع) چنین باشد شیعه هم باید درس آموزی کند و حداقل در ارتباط اجتماعی و خانوادگی خویش، بزرگ منشی و جوانمردی به خرج دهد.
دفاع از کرامت انسانی
نتیجه کلام آن که انسانیت و بزرگی و برتری در داشته های مادی و دنیای فانی نیست بلکه طبق سیره اهل بیت(ع) و فرمایش قرآن کریم، تقوا ملاک برتری است و انسان رهرو ائمه(ع) و شیعه واقعی هیچ گاه صفات، اخلاق و رفتار، لهجه و پوشش و فرهنگ دیگران را به بهانه های مختلف مورد تحقیر و تمسخر قرار نمی دهد و همچنین اگر چنین رفتاری را مشاهده کند در دفاع از کرامت انسانی اعتراض می کند و امر به معروف و نهی از منکر را سرلوحه کار خود قرار می دهد.