سبک زندگی انسان باید متناسب با فلسفه زندگی اش باشد. امامان معصوم(ع) به عنوان پیشوایان اسلامی، همان طور که فلسفه زندگی اسلامی را بیان کرده اند به سبک زندگی اسلامی نیز پرداخته اند. به گزارش باشگاه خبرنگاران و در ادامه این مطلب، به بهانه شهادت امام موسی کاظم(ع) به برخی از ویژگی های سبک زندگی براساس آموزه ها، سنت و سیره این امام همام اشاره می شود.
عمل به علم
انسان باید به علم خویش عمل کند. اگر به چیزی علم و یقین داریم، نباید برخلاف آن عمل کنیم چنان که نباید تحت تاثیر سخنان دیگران از علم خود دست بکشیم. از آن جا که علوم و معلومات انسانی از نظر درجه و مرتبه و نیز روش کسب و تحصیل متفاوت است، وقتی فردی از طریق ابزارهای صحیح و درست و منابع شناخت علمی به علمی دست یافت، باید بر اساس آن رفتار کند و به تشکیک دیگران توجهی نکند. امام هفتم(ع) در همین باره می فرمایند: «ای هشام! اگر در دست تو دانه گردویی است ولی همه مردم آن را جواهر پنداشته اند این پندار، تو را سود نبخشد چون می دانی آن چه در دست تو است گردویی بیش نیست. همچنین اگر در میان مشت تو، جواهری باشد اما مردم آن را گردو قلمداد کنند در این صورت نیز این پندار، واقعیت را دگرگون نمی سازد و زیانی به تو نمی رسد.» (تحف العقول، بخش امام هفتم، ص 386)
دعا برای رفع و دفع بلا
انسان ها در زندگی همواره گرفتار انواع بلایا و مصائب هستند. بر اساس آموزه های قرآنی، برای رهایی از بلایا و مصائب به هر عنوانی می توان دست به دامن استغفار و توبه و دعا شد. امام موسی کاظم(ع) درباره نقش دعا در رهایی از بلا و مصیبت می فرمایند: «بلایی نیست که بر مومن وارد شود مگر آن که به وسیله دعا سریع برطرف شود و چنان چه دعا نکند بلا طولانی خواهد شد. پس هنگامی که مصیبت و بلایی وارد شد، به درگاه خداوند دعا و تضرع کنید.» (اصول کافی، ج 2، ص 471)
صداقت و تصدیق
امام کاظم(ع) می فرمایند: «انسانی که معتقد و مومن به راه و روش پیامبران(ع) و امامان معصوم(ع) است باید این گونه باشد که قول و فعلش یکدیگر را تصدیق و تایید کند، نه آن که چیزی را بگوید و خودش جور دیگر عمل کند. (کافی، ج 8، ص 228). این در حالی است که بسیاری از مردم، دیگران را به کارهای خیر و خوب تشویق می کنند و به طور مثال از اموری نهی می کنند که منکر و زشت است و می گویند حسادت نورزید، دروغ نگویید و غیبت نکنید اما خودشان اهل غیبت و دروغ و حسادت هستند یا به اموری تشویق می کنند که خیر و نیک است، ولی خودشان نیکویی نمی کنند.
صله رحم
یکی از مهم ترین آموزه های اجتماعی و بلکه سیاسی اسلام، صله رحم است. امام کاظم(ع) در اهمیت صله رحم فرمودند: «صله رحم اعمال انسان را پاک می کند، مال و دارایی را افزایش می دهد، بلاها را دفع می کند و حساب قیامت را آسان و عمر را طولانی می کند.» (تحف العقول، ص 309)
دین شناسی
انسان مومن باید دین خود را بشناسد و بر اساس آن، فکر و عملش را تنظیم کند.
بعضی از مردم به ظاهر دیندار هستند ولی هیچ شناختی از دین ندارند. برخی هم که دین شناس هستند، عده ای از آن ها می کوشند تا خودنمایی کنند و با این علم و دانش خویش، جاه و منزلتی در میان مردم پیدا کنند در حالی که شهرت، خود آفتی برای علم و دین آدمی است. انسان عاقل کسی است که دنبال حق شناسی می رود و حق را انجام می دهد و کاری به این ندارد که مردم چه نظری درباره اش دارند. حضرت امام کاظم(ع) درباره دو چیز هشدار می دهد و می فرماید: «خداوند متعال رحمت کند بنده ای را که در مسائل دینی تفقه و تحقیق نماید و نسبت به مردم شناخت پیدا کند، اگرچه مردم او را نشناسند و قدر و منزلت او را ندانند. (نزهه الناظر و تنبیه الخاطر حلوانی، ص 122، ح 2)
مشورت در زندگی
در قرآن خداوند به پیامبرش فرمان می دهد که در کارها به ویژه امور مهم با مردم مشورت کند. (آل عمران، آیه159). اصولا از منظر قرآن، مومنان کسانی هستند که اهل مشورت در کارها هستند چراکه با مشورت، انسان از نظر دیگران بهره مند می شود و دچار اشتباه و خطا نمی شود یا اگر شود، دارای عذر خواهد بود. حضرت امام موسی کاظم(ع) فرمود: «کسی که در امور زندگی خود مشورت کند، چنان چه درست و صحیح عمل کرده باشد مورد تعریف و تمجید قرار می گیرد و اگر خطا و اشتباه کند، عذرش پذیرفته است.» (بحارالأنوار، ج 75، ص140)
تعقل ورزی
خداوند به انسان عقل داده تا از آن بهره مند شود. عقل بهترین واعظ انسان و همچون چراغ راهنمایی است که پیش پای آدمی را روشن می سازد و انسان می تواند خوب و بد را با چراغ عقل ببیند.
اگر فردی از این چراغ استفاده نکند، در دام هایی که شیطان برای انسان گذاشته، گرفتار می شود و به هلاکت می افتد. امام موسی کاظم(ع) بر این مطلب تأکید دارند که انسان باید از عقل خویش به عنوان واعظ درونی استفاده کند. ایشان می فرمایند: «هر کسی از عقل و تدبیرش استفاده نکند، دشمنش یعنی شیاطین انسی و جنی و نیز هواهای نفسانی به راحتی او را می فریبند و منحرف می شود.» (نزهه الناظر و تنبیه الخاطر: ص124، ح15)