توصیه هایی برای دادن جواب مثبت به سوالی که «مدیری» از همه مهمان های «دورهمی» می پرسد
تعداد بازدید : 110
آیا واقعا احساس خوشبختی می کنید؟
نویسنده : مجید زارعی- مشاور و نایب دبیر اتحادیه روانشناسی و مشاوره ایران
روزهای چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه، ساعت به 11 شب که می رسد، شبکه نسیم یکی از پربیننده ترین برنامه های صدا و سیما را پخش می کند. «مهران مدیری» با برنامه «دورهمی»، مهمان خانواده های ایرانی می شود و یک سوال تامل برانگیز از همه مهمان های برنامه اش می پرسد: «آیا واقعا احساس خوشبختی می کنید؟» تصور کنید یک نفر این سوال را از خودتان بپرسد، پاسخ تان چیست؟ احساس خوشبختی و شادمانی، واژه هایی پر از مفاهیم و حس های دوست داشتنی هستند که در هیاهوی زندگی های امروزی کم رنگ شده اندو شاید کلا به دست فراموشی سپرده شده باشند. با این حال، هر فردی برای خوشبختی و شادی، تعریف خاص خودش را دارد ولی واقعا خوشبختی و احساس شادمانی چیست؟ و به چه چیزهایی وابسته است؟ در ادامه این مطلب به این سوال ها پاسخ خواهیم داد.
هدف مشترک همه انسان ها
میزان تداوم شادی در وجود انسان، مداوم نیست بلکه نسبی است و بستگی زیادی به چگونگی وقایع قبلی و همچنین کیفیت احساسی همان لحظه دارد. شاد بودن مستلزم آن است که فرد از آن چه در طول زندگی داشته است، خشنود و راضی باشد. حالات احساسی مثبت دوام کمی دارند ولی خشنودی، مدت زیادی به طول می انجامد. خوشبختی و ﺷﺎدﻣﺎنی ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮک همه انسان هاست و ﻫﻤﻪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ آن ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، در واقع حاصل نوعی ارزﺷ ﯿﺎﺑﯽ اﻓﺮاد از ﺧﻮد و زندگی شان است.
رابطه خوشبختی و ارزیابی زندگی
گاهی وجود ما لبریز از خوشبختی ها و بدبختی هایی است که خودمان در ذهن مان ردیف کرده ایم و در واقع خیلی وقت ها، حاشیه ها هستند که زندگی و تعاریف ما را می سازند. ﺑﺮﺧﯽ از اﻓﺮاد اﯾﺪه آل ﺧﻮد را در ﺛﺮوت، ﺑﻌﻀﯽ در داﺷﺘﻦ رواﺑﻂ ﭘﺮﻣﻌﻨﺎ و ﮔﺮوﻫﯽ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ. ﻫﻤﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد از ﻟﺤﺎظ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻇﻮاﻫﺮ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺪ وﻟﯽ به دنبال اﺣﺴﺎس تندرستی ذهنی هستند. اﺻﻄﻼح ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ذﻫﻨﯽ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﺎی اﻓﺮاد از زﻧﺪگی شان اﺷﺎره دارد. اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﻨﺒﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻀﺎوت ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ درباره ﺧﺸﻨﻮدی از زﻧﺪﮔﯽ ﺻﻮرت می گیرد ﯾﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻠﻖ و خو و ﻫﯿﺠﺎﻧﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ روﯾﺪادﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﺻﻄﻼح ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ذﻫﻨﯽ، اﺻﻄﻼحی روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ﺷﺎدی و احساس خوشبختی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎری ﮐﻪ در ﺧﻮد ﻧﻬﻔﺘﻪ دارد، ﺑﻪ ﺷﺎدی ارﺟﺢ اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ در ادﺑﯿﺎت مربوط به جای یکدیگر به کار می روند.
اصول کسب احساس خوشبختی بر اساس بُعد شناختی ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻧﺴﺎن
ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻧﺴﺎن دارای اﺑﻌﺎد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺳﺒﮏ ﻫﺎی ﻓﮑﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺎدی و احساس خوشبختی ارﺗﺒﺎط دارد. ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺎ یا ﺳﺒﮏ ﻫﺎی ﻓﮑﺮی، ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻃﺮف روﺷﻦ ﻗﻀﺎیا را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. اﯾـﻦ ﺳﺒﮏ ﻫﺎی ﻓﮑﺮی ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از: ﮐﻨﺘﺮل درونی، خوش بینی، خلاقیت و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﺑﻮدن در زﻧﺪﮔﯽ ﮐـﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺎ احساس خوشبختی یک انسان و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ آن ارتباط زیادی دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ ﻗﺪری ﻗﻮی اﻧﺪ ﮐﻪ می توان آن ها را ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ یک انسان و تعاریفی که در جواب سوال ارائه می کنند، داﻧﺴﺖ. ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن احساس خوشبختی و ﺷﺎدی و ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی ذکر شده به این شرح است.
داشتن کنترل درونی:اﻓﺮادی ﮐﻪ دارای ﻣﻨﺒﻊ ﮐﻨﺘﺮل دروﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ، روﯾﺪادﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ زﻧﺪﮔﯽ شان در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻃﺮح رﯾﺰی دﻗﯿـﻖ و ﮐﻮﺷﺶ پیگیرانه آن ها ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ. بنابراین ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﻋﻤﺎل، رﻓﺘﺎر و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از آن را ﻗﺒﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺧﻮد را ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل زﻧﺪﮔﯽ را دروﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ، اﻓﺮاد دارای ﻣﻨﺒﻊ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺮوﻧﯽ، ﺑﯿﻦ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد و روﯾﺪاد ﻫﺎ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ راﺑﻄﻪ علت و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ و ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل، ﺗﺼﺎدف، ﺷﺎﻧﺲ ﯾﺎ اﺷﺨﺎص دﯾﮕﺮ را ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺘﺎﯾﺞ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﻨﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﻋﻤﺎل و رفتار خود را نمی پذیرند و هرکدام از این افراد با توجه به سبک فکری خود به سوال «آیا احساس خوشبختی می کنید؟» پاسخ خواهند داد. ﮐﻨﺘﺮل دروﻧﯽ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻨﻮدی ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دارای اﺣﺴﺎس ﺗﺴﻠﻂ و ﮐﻨﺘﺮل دروﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ، رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی ﺑﯿﺸﺘﺮی از زﻧﺪﮔﯽ دارﻧﺪ و از ﺳﻼﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ و اﻓﺴﺮدﮔﯽ کمتری برخوردارند و اغلب به صورت واقعی و طبیعی احساس خوشبختی می کنند و از چیزی که هستند و در آن قرار گرفته اند احساس رضایت دارند.
داشتن تفکر مثبت:ﺧﻮشبختی ﺑـﻪ ﻣﻌﻨﺎی آن اﺳﺖﮐﻪ ﻓﺮد اﻋﺘﻘﺎدی ﻗﻮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻋﺘﻘﺎد ﺑـﻪ این که با وﺟـﻮد ﻣﻮاﻧﻊ و دﻟﺴﺮدی ﻫﺎ، ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ درﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
هدفمند بودن در زندگی:ﻫﺪﻓﻤﻨﺪی زﻧﺪﮔﯽ ﺑا ﺗﻌﻬﺪ به اﻫﺪاف واﻗﻊ ﺑﯿﻨﺎﻧﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ شود و ﺑﺮای آن ها ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ وﺟﻮد دارد. عواملی چون مذهب، ﮐﺎر و ﺷﻐﻞ مناسب، ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﺎﻧﻮاده، ﮐﺎر داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ و اﮔﺮ اﻓﺮاد اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ زﻧﺪگی شان ﻣﻌﻨﺎدار و ﺟﻬﺖ دار اﺳﺖ و از ارزش ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪگی شان ﺟـﻬﺖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ، خوشبخت تر و ﺷـﺎدﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد.
خلاق بودن:ﺧﻼﻗﯿﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﯿﺎز ﻋﺎﻟﯿﻪ ﺑﺸﺮی در ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ، ﻋﺒﺎرت از ﺗﺤﻮﻻت داﻣﻨﻪ دار و ﺟﻬﺸﯽ در ﻓﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﻪ اﻧﺴﺎن است که به خودی خود منجر به تحول شناختی در فرد و سپس احساس خوشبختی می شود و نوع نگاه فرد به دنیا را دربر می گیرد. وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ اﻓﺮاد ﺧﻼق را می توان ﭼﻨﯿﻦ برشمرد: ﺧﻮش ﺧﻠﻘﯽ، ﺧﻮش ذوﻗﯽ، ﮐﻨﺠﮑﺎوی، ﺟﻮﯾﻨﺪﮔﯽ، ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﻋﻘﺎﯾﺪ، ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری، اﺳﺘﻘﻼل، اﺛﺒﺎت ﺧﻮد و ﭘﺬﯾﺮش ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮد. در واقع باید توجه داشت ﺧﻼﻗﯿﺖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤـﻮاره از اﻫﺪاف ﻋﺎﻟﯽ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑـﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ و ﻧﻘﺶ خلاقیت در بالا بردن احساس ﺷﺎدی، خوشبختی و خوش بینی مهم ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ.
اصول کسب احساس خوشبختی بر اساس بُعد عاطفی ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻧﺴﺎن
ﺑﻌﺪ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎئلی از ﻗﺒﯿﻞ اﻧﮕﯿﺰش، ﻫﯿﺠﺎن، ﻧﮕﺮش، ارزش ﮔﺬاری و ﻧﻈﺎﯾﺮ این ها در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﻋﺎﻃﻔﯽ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ، داﺷﺘﻦ ﺛﺒﺎت هیجانی، ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻻ و اﺣﺴﺎس ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪی اﺳﺖ که در فرد منجر به احساس رضایت و خوشبختی درزندگی می شود. در ﺑﺤﺚ ارﺗﺒﺎط ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ و احساس خوشبختی ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ، می توان ﮔﻔﺖ ﯾﮑﯽ از آﺛﺎر ﻋﻤﺪه ﺷﺎدی ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از در ﺟﺴﺖ و ﺟﻮی ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ و ﻫﻤﺮاﻫـﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان بودن، ﻣﻌﺎﺷﺮت ﭘﺬﯾﺮی ﻓﺮح ﺑﺨﺶ در اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان.