مهین ساعدی- خوب یادم است اولین باری که یک کتاب هدیه گرفتم، کجا و چگونه بود؟ مثل همه روزهای دیگر دیر شده بود و با نگرانی سوار اتوبوس شده بودم. یک جای خالی در ردیف صندلیها پیدا کردم و فوری نشستم. همان طور که فکر میکردم چه بهانهای برای تاخیرم پیش معلم بیاورم، چشم ام به بسته قرمز قشنگی افتاد که بین صندلی و بدنه اتوبوس گیر افتاده بود. از روی کنجکاوی کادو را برداشتم که دیدم روی آن نوشته شده است: «دوست عزیزم، این کتاب هدیه شماست!» و توضیح داده بود: «لطفا بعد از مطالعه، شما هم به دیگران هدیه بدهید». یک سبک جالب و متفاوت برای هدیه کتاب که نشان میداد هنوز افرادی هستند که برای کتاب خواندن و از آن مهمتر، اهدای کتاب ارزش قائلاند و سعی دارند بقیه، حتی دیگرانی را که نمیشناسند، شریک حال خوب خود در مطالعه کنند. این روزها دیگر همهمان از ارزش و تاثیر کتابخوانی آگاهیــم اما مهم است در کنار خرید و خواندن یک کتاب، این سرگرمی ارزشمند را در فهرست هدیههای مان به همدیگر قرار دهیــم و فرهنگ اهدای کتاب را به شکلهای مختلف، در جامعه جا بیندازیــم. اهدای کتاب به کتابخانههای عمومی و مدارس و مساجد، شرکت در طرح جذاب و جهانی «کتابت را جا بگذار» یا هدیه کتاب به کودکان و نوجوانانِ مناطق محروم به مناسبتهای گوناگون، شکلهایی از این فرهنگ است که امروز با هم جزئیاتش را مرور میکنیم.
ملاحظات اهــدای کتاب
هدیـه دادن کتاب خوب است، اگــر...
اگر یک جست وجوی ساده در فضای مجـازی داشته باشید یا تقویمتان را ورق بزنید، با روزها و مناسبتهای زیادی روبهرو میشوید که با موضوعیت کتاب نام گذاری شده اند مانند روز ملی «کتاب و کتاب خوانی»، «روز جهانی کتاب و حق مولف» و هفته «اهدای کتاب». اما واقعیت این است که با همه این گرامیداشتها و یادآوریها، باز هم فرهنگ کتابخوانی و اهدای کتاب، در میان ما غریب است. همه آگاهیم مطالعه کتابهای خوب و مفید، تأثیر زیادی بر افزایش بینش و آگاهی و رشد فکری و اخلاقی ما دارد و میتواند با انتخاب درست به یکی از بهترین هدیههای روی زمین تبدیل شود. کتاب خوب یکی از ضروریات زندگی است چون روح ما هم مثل جسممان گرسنه میشود و چه خوب است که برای سیر کردنش از کتاب و مطالعه استفاده کنیم. در این میان داشتن دوستان یا کسانی که به شما کتاب هدیه بدهند، موهبتی است که «ویکتور هوگو» درباره اش میگوید: «خوشبخت، کسى است که به یکى از این دو چیز دسترسى دارد: کتابهاى خوب یا دوستانى که اهل کتاب باشند». اما حقیقت این است که اهدای کتاب هم قواعد و چارچوبهای خاص خودش را دارد که شاید دانستن اش خالی از لطف نباشد. یکی از نکتههای بسیار مهم در اهدای کتاب، متناسب بودن محتوای کتاب با سن و میزان تحصیلات و آگاهی افراد است. گاه افراد بدون توجه، کتابهایی به دیگران هدیه میکنند که نه تنها مورد استفاده آن ها قرار نمیگیرد، بلکه از مطالعه و کتاب خوانی، خسته و دلسردشان میکند. اهدای کتابهای خوب و مفید و مناسبِ فرد، به دقت، بررسی و مشورت نیاز دارد. شتاب زدگی و عجله در خرید و هدیه کردن کتاب، نه تنها کمکی نمیکند، بلکه پول و وقت را هم هدر میدهد. شاید به نظر شما کتاب هدیه مناسبی باشد ولی مهمتر از آن انتخاب این کتاب است که حتما باید برایش وقت گذاشت و دقت کرد. در ادامه مطلب به شما خواهیم گفت چگونه کتاب را به بهترین هدیه تبدیل کنید.
سوالاتی که قبل از خرید کتاب بهعنوان هدیـه،
باید از خودمان بپرسیم
علاقهمندان به کتاب، هدیه دادن و هدیه گرفتن این کالای فرهنگی را دوست دارند و ممکن است به بهانههای مختلف مانند سالگرد تولد و سال نو به چنین کاری اقدام کنند. منتهی برای هدیه دادن نیاز است به درستی سنجیده شود که شخص مدنظر اهل مطالعه است؟ از خواندن کتاب لذت میبرد؟ و چه کتابی برای چه فردی مناسب است؟ روی همین حساب، انتخاب و هدیه کتاب کار سختی است و خیلی ها چیزهایی مثل عطر و لباس را به عنوان هدیه انتخاب میکنند و اگر هم احیانا قصد خرید کتاب داشته باشند، سراغ پرفروشها میروند. اما برخی هم به درستی معتقدند پرفروش بودن لزوماً به معنای خوب و خواندنی بودن نیست. هرچند انتخاب از بین پرفروشها بد نیست چرا که اولاً ذهن هدیهگیرنده تحت تأثیر این عنوان خواهد بود، ثانیاً وجود کتابی در فهرست پرفروشها معمولا اتفاقی نیست و نشانه اقبال عمومی به واسطه کیفیت آن کتاب است. اما به شکل کلی، اولین نکته برای خریدن و هدیه دادن کتاب، مناسب بودن آن است. مثلا ایرادی ندارد که بر اساس پیشنهاد دیگران برای خود کتابی بخرید اما خرید کتاب به عنوان هدیه بدون دانستن محتویاتش، اولین اشتباهی است که ممکن است مرتکب شوید. یادتان باشد هدیه کتاب نباید بر اساس نقایص و مشکلات فرد مقابل مان باشد یا نشانی از اجبار و اصرار به اصلاح رفتار یا افزایش آگاهیاش تلقی شود. ضمن این که هدیه کتاب خوب و خواندنی، به تنهایی با ارزش است و دلیلی ندارد حتما نسخه های نفیس آن کتاب را تهیه کرد چرا که این حرکت، بیشتر بر جنبه دکوری و تزئینی شدن کتاب در زندگی و خانههای مان دلالت دارد. و در پایان، مهم است قبل از خرید کتاب به عنوان هدیه، سوالاتی از خودمان بپرسیـــم. سوالاتی مثل هدیهگیرنده به چه نوع کتابی علاقهمند است؟ آیا به داستان علاقه دارد؟ آیا به آثار غیرداستانی علاقهمند است؟ به چه ژانری علاقهمند است؟ عاشقانه؟ مذهبی؟ تاریخی؟ زندگی نامه؟ و در نهایت، دایره واژگان هدیهگیرنده در چه حد است؟ جواب این سؤال اهمیت زیادی دارد زیرا اگر دایره واژگان فرد گسترده نباشد، خواندن کتابی که پر از کلمات عجیب و ناآشناست، کسل و خستهاش میکند.
چند روش موثر، برای اهدای کتاب
دنیا تغییر کرده است و این روزها می توان به عمد چیزی را جا گذاشت و خوشحال هم بود. در سال های اخیر طرحی جهانی به نام «کتابت را جا بگذار» شکل گرفته است که خبر از حلقه های تکرار شونده ای از آدم های اهل مطالعه می دهد که با جا گذاشتن کتاب ها پس از مطالعه شان در مکان های عمومی مثل ایستگاه اتوبوس و مترو، فرودگاه و پایانه های مسافربری، مطب دکتر یا جاهایی از این دست، طعم شیرین مطالعه آن کتاب را با بقیه ای که نمی شناسند شریک می شوند. کسی که کتابش را در مکان های عمومی رها میکند، خودش را معرفی نمیکند و ادعایی هم بابت قیمت کتاب ندارد اما یک درخواست از خواننده یا خوانندگان احتمالی بعدی کتاب دارد: «شما نیز بعد از مطالعه این کتاب، آن را در مکانی عمومی قرار دهید تا دیگران از آن استفاده کنند.» رول هورنباکر که یک فروشنده کامپیوتر در آمریکاست، اولین کسی بود که این حرکت را انجام داد و آن را BOOK CROSSING یا کتاب در گردش نامید. این سنت جدید چند سالی است که در کشورهای مختلف جهان راه افتاده و شاید با این رسم جدید، دنیا به یک کتابخانه بزرگ و رایگان شبیه شود. کسی چه می داند؟ جا گذاشتنِ کتاب، تنها یکی از روشهای موثرِ اهدای کتاب است. اگر شما هم در کتابخانه شخصیتان، کتابهایی دارید که به دلایلی مثل اثاثکشی، نداشتن فضای مناسب، مهاجرت یا شریک کردن بقیه در لذت مطالعه، قصد اهدا دارید، میتوانید به روشهای مختلف آن ها را هدیه دهید.
* یکی از بهترین روشها این است که کتابهای تان را به کتابخانههای محلی هدیه کنید. غیر از قرار دادن کتاب روی قفسههای کتابخانه، بیشتر کتابخانهها برنامه فروش سالانه کتاب دارند و کتابهایی را می فروشند تا هزینه خرید و مدیریت کتابخانه جمع شود. کتاب شما حتی اگر برای مطالعه اعضای کتابخانه مناسب نباشد، میتواند برای فروش مناسب باشد.
* می توانید کتاب های تان را به یک فروشگاه کتاب دست دوم فروشی اهدا کنید. بیشتر این فروشگاه ها از گرفتن کتابهای قدیمیتان خوشحال می شوند.
* میتوانید کتابهای تان را به کتابخانههای مدارس، مساجد یا موسسات خیریه محلهتان هدیه دهید.
* روش جالب دیگر، ساختن جعبه مخصوص «کتاب برای مطالعه» است. محلی پیدا کنید که مردم در آن جا منتظر هستند مثل اتاق انتظار بیمارستان، ایستگاه اتوبوس و... این جعبه را در این گونه فضاها قرار دهید تا شهروندان دیگر هم، در وقتهای به اصطلاح مُردهشان، مشغول مطالعه شوند.
۲ نکته کاربردی برای هدیه دادن کتاب
اول این که یاد بگیریم اهدای کتاب چی هست و چی نیست؟
و بعد هم یاد بگیریم چه کتابی رو
به چه کسی هدیه بدیم؟