باشگفتانگیزترینروستاهایکوهستانیایران وسبکزندگیمردمشانآشناشوید
روستای ابیانه؛ یاقوت سرخ ایران
اگر روزی گذرتان به کاشان، اصفهان یا شهرستان نطنز افتاد، سفر به روستایی کوهستانی را که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است فراموش نکنید. «ابیانه» در 40 کیلومتری شمالغربی نطنز و 70 کیلومتری کاشان، در دامنه کوه کرکس قرار دارد. خوشبختانه چون این روستا در منطقه کوهستانی قرار گرفته و از شهرهای بزرگ و پرجمعیت دور بوده، بافت قدیمی خود را تا حد زیادی حفظ کرده و دست عموم برای از بین بردن زیباییهای سنتی روستا کوتاه مانده است. ابیانه مثل بیشتر روستاهای کوهستانی، پلکانی است و از خاک قرمز روستا در ساخت خانههای ساده استفاده شده است؛ به همین دلیل تمام در و دیوار خانههای ابیانه، به رنگ سرخ است. سرخیِ خاک ابیانه به دلیل وجود آهن در آن است و این روستا از دور، به شکل یک لکه سرخ در دل کوه دیده میشود و به «یاقوت سرخ ایران» معروف است. اهالی این روستا هنوز لباسهای سنتی خود را میپوشند و متولدان آن به طور معمول، تحصیلات عالی دارند؛ هرچند امروز روستا از جوانان خالی است. در ابیانه، در دل تپههای روستا میتوانید حفرههایی را که مردم روستا حفر کردهاند و از آن ها به عنوان انبار وسایل غیرضروری یا آغل حیوانات، بدون ترس از سرقت و آسیب استفاده میکنند، ببینید. روستا پر است از زنانی که پیراهن گلدار و چارقد سفید میپوشند و مردانی که کلاه نمدی به سر و گیوه به پا دارند. آب و هوای ابیانه معتدل است و مردم این روستای کوهستانی، در فصل زمستان بارندگی زیادی را تجربه میکنند. بهترین فصل سفر به ابیانه، بهار است. آتشکده هرپک، مرقد شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی و موزه مردمشناسی، از جمله مکانهای دیدنی این روستا و لواشک، بهترین سوغات آن است. مهم است بدانید بنا بر آمار، مردم ابیانه میانگین سنی بالایی دارند که بخشیاز آن به دلیل تغذیه سالم با غذاهای مقوی محلی مثل «گیپا» و «جوبن» است.
روستای فردو؛ بهشتی در نزدیکی قم
حتما تا به حال به عنوان یک ایرانی، نام سایت هستهای «فردو» را شنیدهاید؛ نامی برگرفته از کلمه «فردوس» به معنای بهشت. فردو در واقع نام یک روستای کوهستانیِ هزار و 800 نفری در کوههای جنوب شهر قم است که بعد از این که بخشی از تاسیسات هستهای کشورمان در اعماق کوههای اطراف قم احداث شد، به پاس تعداد زیاد شهدا و جانبازانی که این روستا در طول هشت سال جنگ تحمیلی، تقدیم انقلاب کرده بود، نامش برای این سایت هستهای انتخاب شد و از آن زمان به بعد فردو، بیش از همیشه شهرت جهانی پیدا کرد. 500 رزمنده، 108 شهید، 250 جانباز و پنج آزاده در فردو، آماری است که اهالی روستا درباره جانفشانیهایشان در سالهای دفاع مقدس مطرح میکنند. فردو در بهار و تابستان آب و هوای خنکی دارد و به همین دلیل مردم قم برای ییلاق به این روستا میروند، اما در فصل زمستان هوایش سرد و خشک است. روستای کوهستانی فردو، طبیعتا شیبدار است و همه خانههای آن، برای پیشگیری از ریزش، یک طبقه ساخته شدهاند. معماری خانههای این روستا، معرف شغل اهالی آن است؛ مثلا در خانه دامداران، اصطبل و انبار علوفه پیدا میشود. اگر عکسهای این روستا را ببینید، احتمالا دلتان نمیآید سری به فردو نزنید و دیدن کوه برفانبار را که در فصل زمستان کاملا از برف پوشیده میشود و بلندترین قله استان قم است از دست بدهید یا از دیدن مزارع، علفزارهای وسیع، باغهای سرسبز و چشمههای اطراف روستا لذت نبرید. علاوه بر اینها، گشت و گذار در «غار آهکی سالمستان» و غار نوردی هم میتواند تجربه جالبی باشد. در فردو هم مثل بیشتر روستاهای کوهستانی، تعداد زیادی چشمه وجود دارد؛ به همین دلیل زراعت و دامداری، مهمترین شغل مردم این روستاست اما پرورش زنبور عسل و گیاهان دارویی، از همه پررونقتر است.
روستای کندوان؛ جریان زندگی در دل سنگها
احتمالا تا به حال اسم روستای «کندوان» را زیاد شنیدهاید، اما برای درک بهتر زیباییهای این روستای کوهستانی فقط باید به دامنههای کوه سهند، در نزدیکی شهرستان اسکو، 62 کیلومتری جنوبغربی تبریز سفر کرد و شگفتیهای آن را از نزدیک دید. روستای صخرهایِ کندوان، پر از حفرهها وغارهای حفر شده در دلِ سنگ است که حکم خانههای اهالی روستا، آغل دامها و انبار وسایل غیرضروری یا یخچالهای طبیعی برای خوراکی را دارد. تمام خانههای این روستای 800 نفری، سنگی و به شکل هرم است و به دلیل معماری متفاوتِ برخاسته از جبر طبیعت، کندوان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این صخره های کله قندی و غارهای دستکن توسط انسان که به عنوان خانه های مسکونی استفاده می شود، یکی از شگفت انگیزترین روستاهای صخره ای جهان را پدید آورده و اگر کل دنیا را بگردید، شبیه روستای کندوان فقط یک روستای صخرهای به نام «کاپادوکیه» در ترکیه و یکی دیگر به نام «داکوتا» در آمریکا پیدا میکنید، به همین دلیل هر سال تعداد زیادی جهانگرد خارجی به این روستا سفر میکنند. سازههای صخرهای کندوان، «کران» نام دارد و ارتباط طبقات بالایی کرانها با خارج، از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تامین می شود. طبقه همکف، به طور معمول اصطبل است و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونتگاه استفاده میشود. آبریزها معمولا در کنار معابر و در خارج از کرانها قرار دارد و چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند. راستی اگر سرمایی هستید و دنبال لباسهای پشمی درجهیک میگردید، یکی از مهمترین کارهای مردم این روستا بافتن لباسهایی از جنس پشم گوسفندانی است که پرورش میدهند. عسل هم از مهمترین محصولات این روستاست. بهترین زمان برای سفر به کندوان، فصل بهار و تابستان است.
روستای سرآقاسید؛ ماسولهای در قلب زاگرس
اگر دلتان میخواهد مدتی دور از هیاهوی شهرهای بزرگ و مدرن، به جایی پناه ببرید که در آن خبری از مناسبات پیچیده زندگی شهری نیست، به روستای کوهستانی «سرآقاسید» سفر کنید. منطقهای که اگر به آن جا بروید، انگار در تونل زمان سفر کردهاید و سالهای طولانی به عقب برمیگردید؛ انتهای یک جاده پیچ در پیچ و باریک در استان چهارمحال و بختیاری، روستای پلکانی سرآقاسید. این روستای هزارو 200 نفری، در 134 کیلومتری شهرکرد و در دامنه قله «هفت تنان»ِ رشته کوه زاگرس قرار دارد و چینش پلکانی و معماری خشتی و گلی آن، آدم را به یاد روستای ماسوله گیلان میاندازد؛ سرآقاسید، ماسولهای در قلب زاگرس است. در فصل زمستان، وقتی در این روستا برف میبارد خبری از بخاری و وسایل گرمایشی نیست و مردم با چالههایی که در زمین حفر کردهاند و در آن آتش درست میکنند، هم غذا میپزند و هم خانه را گرم میکنند. از آن جا که به طور معمول، بارش برف راههای روستا را بند میآورد، مردم برای گذران این روزهای سخت تمهیداتی مثل انبار مواد غذایی می اندیشند. روایتهای شیرینِ زیادی درباره شکلگیری نام عجیب این روستا وجود دارد؛ از آن جا که این روستا مرقد امامزادهای معروف به «آقاسید» است، یکی از احتمالات این است که عشایر منطقه، وقتِ زیارت میگفتند: «میروم سرِ آقاسید» و این عبارت، کمکم روی کل آن منطقه مانده. اطراف روستای سرآقا سید پر است از مکانهای دیدنی، مثلا میتوانید سری بزنید به آبشار شیخ علی خان، غار یخی چما، پیست اسکی چلگرد و چال میشان که حتی در فصل تابستان هم پر از برف است و میتوانید در آن اسکی کنید. اگر تصمیم گرفتید به این روستا سفر کنید، بهترین زمان از شروع بهار تا یک ماه اول پاییز است.