1+4 دردسر قراردادهای میلیاردی
سید مصطفی صابری - بازیکن جوان یک تیم شهرستانی در لیگ درخشیده و مورد توجه تیم های بزرگ قرار گرفته و رقابت بر سر جذبش شروع شده؛ همین ماجرا باعث می شود قیمت بازیکن بالا برود و شکل کاذبی به خود بگیرد. در فوتبال ما به طور معمول تیم های بزرگ را نمی سازند، می خرند! زمانی «محمدرویانیان» تمام شاه مهره های بازار نقل و انتقالات فوتبال ایران را با قراردادهای سنگین و بدون توجه به نیاز واقعی تیم، جذب پرسپولیس کرد و نتیجه اش شد میلیاردها تومان خسارتی که تیم باید به امثال ژوزه مانوئل و بازیکنانی میداد که نتوانستند انتظار هواداران را برآورده کنند. اما آن روزها در فضای نقل و انتقالات، رویانیان حس و حال خوبی داشت و حسابی بابت خریدهایش فخر فروشی می کرد. گذشت و گذشت و خیلی ها مدیران پرسپولیس را بابت خرید بازیکنان دور از اوج یا گمنامی مثل محسن مسلمان، محمد انصاری، نوراللهی و طارمی تخطئه کردند اما برانکو طی دو فصل اخیر، با همین بازیکنان کلی رکورد زد. همین مقایسه پرسپولیس طی چند سال اخیر نشان می دهد تیم بزرگ ساخته می شود، خریده نمی شود و دردسرهای خریدهای نجومی، جز جریمه دادن به بازیکن و مربی، آبروریزی در فیفا و اسراف پول بیت المال، پیامدهای دیگری هم دارد.
اولین و بزرگ ترین پیامد خریدهای نجومی در کار تیمی نمود پیدا می کند؛ وقتی بازیکنان قدیمی تیم می بینند بازیکن تازه وارد چند برابر آن ها قرارداد بسته و بخش زیادی از پولش را هم نقد گرفته، اما آن ها هنوز بابت بازی سال های قبل طلب دارند، همدلی و کار تیمیشان تحت تاثیر قرار می گیرد.
در تیم هایی مثل استقلال و پرسپولیس، پیشکسوت هایی هستند که شاید از فوتبال خداحافظی کرده باشند اما هنوز از تیم شان طلب دارند و به خاطر علاقه به تیم، حاضر به شکایت هم نیستند. اما مدیران تیم ها به طور معمول تمایل دارند منابع مالی را برای بازیکنان جدید هزینه کنند یا طلب بازیکنان خارجی را که راحت به فیفا شکایت می کنند بدهند. خب حس و حال پیشکسوت را در این حالت تصور کنید و تاثیر این اتفاق روی تعصب و علاقه بازیکنان بعدی را وقتی که می بینند تعصب و علاقه فایده ای ندارد و به چشم مدیران نمی آید.
جالب اینجاست که تیم ها طوری برای خرید بازیکن رقابت می کنند انگار جذب بازیکنِ بیشتر، در جدول رقابت ها امتیاز دارد. در چنین شرایطی تیم نه بر اساس نیاز واقعی و کاستی ها، بلکه براساس رقابت در نقل و انتقالات بسته می شود و چند هفته بعد از شروع لیگ می بینیم تیمی که در یک پست چند بازیکن خوب دارد، در یک پست حساس هیچ بازیکن استاندارد و حرفه ای ندارد. در این بین قیمت بازیکنان هم به طرز عجیب و کاذبی بالا می رود و منابعی که باید بخشی از آن خرج زیرساخت های باشگاه مثل فوتبال پایه یا تامین زمین تمرین خوب شود، به شکل بدی برای بازیکنان نیمکت نشین خرج شده است. تیم نتیجه نمی گیرد، پشتوانه سازی نمی کند و حتی لباس و توپ مناسب تمرین هم ندارد و به آژانس های هواپیمایی و هتل ها هم مقروض است فقط به خاطر این که در رقابت نقل و انتقالات برنده شود!
چشمانداز مدیریتی این نوع هزینه کردن ها هم غلط است. مدیران ما اهل دوراندیشی نیستند و دلخوش به سرمایه گذاری دهان پرکن و زود بازدهاند. دنبال جذب بازیکن آینده دار و ارزان نیستند و چون چرخه اقتصادی فوتبال ما در همه حوزه ها معیوب است، باشگاه های ما روز به روز مقروض تر می شوند و درآمدزایی شان تناسبی با هزینه ها ندارد. مدیر فوتبالی ما می داند یکی دوسالی میهمان یک باشگاه است، پس خرج می کند و قرض ها را برای مدیران بعدی می گذارد. نتیجه این ماجرا را می شود در حُکم های سنگین فیفا برای تیم های کشورمان دید.
هر چند فوتبالیست های ایرانی به استناد پیشنهادهایی که از تیم های عربی حوزه خلیج فارس دارند معتقدند که در کشورمان پول کمتری می گیرند و به طور معمول منت شان هم روی سر باشگاه و هوادار هست اما بازهم همین ارقام میلیاردی داخلی که مثلاً کمتر از حق(!) بازیکنان است، معادل سال ها کار و تلاش اقشار مختلف جامعه است و مردم حق دارند نسبت به این ارقام، آن هم وقتی در بیشتر موارد از بیت المال است حس بدی داشته باشند. تازه این نکته را هم نباید از یاد برد که لیگ های عربی مثل امارات و قطر سطح پایینی دارند و بازیکن را از تیم ملی دور می کنند و از طرفی مسیر پیشرفت و انتقالش به اروپا را هم می بندند. در حالی که خیلی از تیم های اروپایی، پول های کمتری نسبت به باشگاه های داخلی به بازیکنان ایرانی می دهند ولی چون سطح فوتبالشان بالاتر است، بازیکن برای پیشرفت فوتبالی و مادی، مسیر بهتری دارد. بنابراین بازیکنان ما بابت حضور در لیگ برتر کشورمان نه تنها نباید منتی سر هوادار بگذارند، بلکه باید به خاطر داشته باشند چون بخش خصوصی در فوتبال ما حضور چندان فعالی ندارد و بیشتر تیم ها با بیت المال و کمک حامی مالی اداره می شوند، طبیعی است ارقام زیاد به خصوص وقتی بازیکن کارآیی ندارد، به جامعه حس بدی بدهد.