بررسی تبعات اجتماعی افشای فیش های نجومی، در گفتوگو با یک جامعهشناس
تعداد بازدید : 40
افشاگری، نیاز به ظرافت های رسانهای دارد
آذر صدارت/ دکتر میثم مهدیار، جامعهشناس، در تحلیل تاثیر و تبعات اجتماعی رسانهای شدنِ فیشهای چند صد میلیونیِ برخی مدیران دولتی، در گفتو گو با زندگیسلام به باید و نبایدهایی اشاره کرده که خواندنی است.
خلأ تکنیکهای ظریف رسانهای در افشاگریها
مهدیان در پاسخ به این سوال که: «آیا میشود تاثیر و تبعات چنین افشاگریهایی را در جامعه کنترل کرد؟» میگوید: «حتما میشود و تا بهحال در این باره بحثهای مفصلی وجود داشته مبنی بر اینکه اگر اهالی رسانه و فرهنگ و هنـر، با نشان دادن یک سری سیاهیها و زشتیها و ضعفهای اجتماعی، سعی بر شفافسازی افکار عمومی دارند، همزمان و در کنار آن باید از خوبیها و محاسن و نقاط قوت هم یاد کنند. یعنی نشان بدهند که اصلیترین و مهمترین راهِ غلبه بر عاملیتهای منفی، وجود و تلاش عاملیتهای مثبت است. حتما در فیلمها و سریالهای هالیوودی، دیدهاید که معمولا همزمان با به تصویر کشیدنِ پلیس بد، کادر پزشکی بد، دستگاه قضایی فاسد یا نمایندگانِ مجلس بد، همانجا و همزمان، پلیس و پزشک و وکیل خوب هم در جدال با بدیها نشان داده میشود. یعنی همزمان با به تصویر کشیدنِ سیاهیهای سیستم، به مخاطب یادآوری میشود که این، اشکالِ بخشی از سیستم است که به وسیله نیروهای مثبت، درونِ خود سیستم، حل و نابود میشود. به این ترتیب، مخاطب نه تنها ناامید و خشمگین و دلزده و سرخورده نمیشود، بلکه با امید به اصلاح سیستم از درونِ خود سیستم، برای ادامه و حرکت و اعتماد دوباره، انگیزه پیدا میکند. می خواهم بگویم فاش شدن این گونه مسائل، نیاز به یک سری تکنیکهای ظریفِ رسانهای دارد که متاسفانه اصلا در کشور ما رعایت نمیشود و تقریبا هیچکس به شرایط روحیِ مردم، پس از مواجه شدن با سیاهیهای صِرف، توجه نمیکند.»
سیاهنمایی رسانهای، جفا در حق مردم!
مهدیان در توضیح و تحلیل کوتاهیهای رسانهای در قبال حال و هوای مردم در برخورد با شوک ناشی از مواجهه با فسادها، ادامه میدهد: «مثلا همین یکی دو روز پیش، دادستان تهران، دوباره خبر از یک اختلاسِ 800 میلیارد تومانیِ جدید داد. این خبر، به خودیِ خود، خبر تلخ و تکاندهندهای است اما ای کاش در کنارش یادآوری میشد که بالاخره این خلاف و فساد، توسطِ بخشی از همین سیستم مدیریت کشور کشف و فاش شده و این، نکته ارزشمندی است. هر چند برخی از مردم هم روند این افشاگری ها را جناحی می دانند. فیلمهای سینماییمان هم همین است؛ فیلم «ابد و یک روز» یا «لانتوری» که همین روزها اکران میشود، فیلمهای سراسر درد و رنجی است که حتی یک روزنه امید برای مخاطب باقی نمیگذارد و مخاطب ناامید، زیر بار تماشای این همه سیاهیِ فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی، له میشود. شاید تجدید نظر عمیق و دلسوزانه اهالی رسانه در بازنمایی فسادها و ضعفها به جامعه، یکی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از بیاعتمادی مردم، به ویژه جوانان به سیستم باشد.»
اصـل شفافیت، حلقه گمشده زنجیر امید و امنیت
دکتر مهدیان، در بیان دومین راهکار جلوگیری از موجهای منفی اجتماعی در برخورد با اخبار فسادهای اقتصادی معتقد است: «سالهاست در جوامع پیشرفته و به شکل خاص در اروپای غربی، «شفافیتِ مالی»، یکی از اصول جاافتاده و پذیرفته شده در جامعهشناسیِ سیاسی است. یعنی براساس قوانین و با تمهیداتی، مشخص است که هر شخص، اعم از مردم معمولی تا تمامی مسئولان و دولتمردان و مدیران دولتی، دقیقا چقدر پول درمیآورند؟ از کجا میآورند؟ و چگونه خرج میکنند؟ دخـل و خرج همه آدمها در کشورهای اروپایی و آمریکایی، کاملا آشکار و شفاف است و اصلا بر همین مبنا، مالیات پرداخت میکنند. فیش حقوقی تمام مدیران، روی پرتال سازمانیشان در دسترس عموم است و به همین واسطه مردم فرصت مطالبه دارند تا از فلان مسئول بخواهند به اندازه دریافتیاش، وقت بگذارد و کار کند. ولی متاسفانه در کشور ما، علیرغم اینکه چند سال پیش، قانون «دسترسی آزاد به اطلاعات» تصویب شد، هیچ کس هیچ اطلاعی از دخل و خرج مسئولان، مدیران، پزشکان، هنرمندان و ورزشکاران ندارد و همین بیاطلاعی، هم مانع این است که از آنها طلب مالیات شود و هم مانع مطالبه مردم بابت توقعات بحقشان است. به هرحال مردم نباید ناامید شوند و همین افشاگریها و قدمهای کوچک در مسیر شفافسازی، با پیگیری همین مردم، میتواند به موجی از تغییرات تبدیل شود.»